ویژگی تلاوت استاد عبدالفتاح شعشاعی
در ادامه واکاوی تلاوت‌های مرحوم استاد عبدالفتاح شعشاعی به صحبت‌های احمد ابوالقاسمی، مدرس و قاری بین‌المللی قرآن کریم می‌پردازیم وی با ذکر داستانی در رابطه با تأثیر تلاوت شیخ عبدالفتاح شعشاعی در کشور عراق بیان کرد: مردم کشور عراق در سال ۱۹۵۴ طی درخواست از استاد ابوالعینین شعیشع برای سفر به این کشور، از ایشان خواهش می‌کنند که همراه با خود دو استاد بزرگ قرآن کریم یعنی استاد عبدالباسط و استاد مصطفی اسماعیل را نیز به عراق بیاورد.
وی با بیان اینکه به دلایلی استاد مصطفی اسماعیل نتوانست در این سفر حضور داشته باشد، اظهار کرد: استاد شعیشع از استاد شیخ عبدالفتاح شعشاعی درخواست می‌کند تا با ایشان به عراق بیاید و ایشان نیز قبول می‌کند. در آن زمان مانند امروز امکانات صوتی و تصویری وجود نداشت تا مردم بدانند که چه کسی به کشورشان سفر کرده است، بنابر این هنگامی که مردم در فرودگاه برای استقبال حاضر شدند، متوجه شدند که استاد مصطفی اسماعیل نیامده است.
ابوالقاسمی در ادامه با اشاره به اینکه شخصی در فرودگاه سؤال کرد که چرا استاد مصطفی اسماعیل نیامده است؟ ادامه داد: سؤال این شخص به گوش استاد شعشاعی رسید و چون استاد شعیشع نیز به ایشان نگفته بود که شما را به جای مصطفی اسماعیل به عراق آورده‌ام، استاد شعشاعی که در آن زمان پیرمردی بود با احترام و دارای مقام و جایگاهی والا در تلاوت، مقداری مکدر شد و اظهار کرد که شما به من اعلام نکردید که مرا به جای کسی دیگر آورده‌اید و چون مردم از من دعوت نکرده‌ا‌ند، من میلی ندارم تلاوت کنم.
وی در ادامه با بیان اینکه مردم نیز اظهار گله می‌کردند که ما استاد مصطفی اسماعیل را دعوت کرده بودیم چرا این‌گونه شد؟ افزود: استاد شعیشع، خطاب به مردم بیان کرد که اجازه دهید تا تلاوت ایشان را بشنوید و در نهایت نیز مردم با بی میلی قبول کردند، اما وقتی تلاوت استاد که در آن زمان نزدیک به هشتاد سال سن داشت، شروع شد و سوره‌های حجرات و قاف را در همان جلسه خواندند، شور و شعفی در مردم ایجاد شد که پس از آن سال‌های سال استاد شعشاعی را به عراق دعوت می‌کردند و خیلی از تلاوت‌هایی که مرحوم شعشاعی انجام دادند در عراق بود.
قاری بین‌المللی قرآن با اشاره به اینکه هر یک از اساتید قرآنی کشور ما به نوعی به ویژگی‌های فنی تلاوت استاد شعشاعی اشاره کرده‌اند، افزود: در این زمینه همیشه نباید تنها به محصول کار یک نفر نگاه کنیم، بلکه باید به زمینه‌های قبلی آن محصول نیز بپردازیم و اگر بخواهیم که خود نیز محصول خوبی داشته باشیم، باید به این موارد توجه ویژه داشته باشیم.
وی در ادامه با ذکر مثالی در این مورد تصریح کرد: یکی از قرآنیان کشور ما سفری به کشور مصر داشت تا به محضر استاد شحات محمد انور برسد. پس از اینکه ایشان را پیدا کرد، چند روزی در خانه وی ساکن و میهمان شد و از مقلدان استاد شحات بود. در روز آخر، استاد شحات خطاب به وی گفت که اگر می‌خواهید قاری خوبی بشوید نباید از من تقلید کنید بلکه اگر از دو نفر تقلید کنید، همه چیز را در آن‌ها خواهید یافت که این دو نفر استادان عبدالفتاح شعشاعی و محمد صدیق منشاوی هستند.
ابوالقاسمی با بیان اینکه استاد شحات در آن دیدار علل نام بردن از این دو استاد بزرگ را بیان نکرد، بیان کرد: بنده فکر می‌کنم که دلیل ایشان این بود که تمام الحان، نغمات و مقامات را می‌توانیم در تلاوت استاد شعشاعی و تمام زیبایی و حزن و تکنیک‌های صوتی و هنرهایی که منجر به زیبایی صوت می‌شود، می‌توان از صدای استاد منشاوی یاد گرفت.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر شما به عنوان یک جوان با یک نفر نسل قدیمی‌تر مانند پدربزرگ خود همسفر باشید، ممکن است با وی اختلاف پیدا کنید، ادامه داد: برای مثال پدربزرگ شما زمان قحطی را از نزدیک دیده و لمس کرده است و هنگامی که در سفر شما مقداری نان یا چیز دیگری را دور بریزید، پدربزرگ شما ممکن است چون خاطرات آن دوران را به یاد دارد، سریع واکنش نشان دهد. پس شما نمی‌توانید با یک پیرمرد هفتاد یا هشتاد ساله مسافرت داشته باشید مگر اینکه خود را در مدل تفکر وی قرار دهید و او را درک کنید.
قاری بین‌المللی قرآن کریم تصریح کرد: اگر بخواهید استاد عبدالفتاح شعشاعی را بشناسید، باید بدانید که وی در چه زمانی و برای چه کسانی تلاوت کرده است. وی مخاطبانش کسانی بودند که زبان عربی را می‌فهمیدند و می‌دانستند و خیلی‌ها حتی تفسیر می‌دانستند. ایشان قطعاً در زمانی تلاوت می‌کردند که قرار نبوده است کسی با ترفندهای صوتی و تکنیک و تحریر بخواهد جاذبه ایجاد کند.
ابوالقاسمی در ادامه سخنان خود در این زمینه اظهار کرد: این طیف از اساتید قدیمی و نسل اول، یک تلاوت دکلمه‌ای و آهنگین داشتند یعنی تلاوتی که منحصر بود بر یک نگاه و یک هدف و آن نیز القای معانی بود. این اساتید اصلاً بنا نداشتند با صدابازی‌ها و کارهای هنرهای صوتی جاذبه ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه شاید این حرف را خیلی از دوستان نپسندند که یک میل اشتباه پیش آمد که تلاوت قرآن از اصل موضوع خود بتدریج خارج و خیلی زیاد به موضوع زیبایی پرداخته شد، ادامه داد: امروزه کاملاً بحث معنا و … از بین رفته و پرداختن به تکنیک‌های صوتی و لحنی جای آن را گرفته که این‌ها اصلا صلاح نیست و جایگاهی در تلاوت قرآن نداشته باشد.
قاری بین‌المللی قرآن تصریح کرد: من به قرآن‌آموزان توصیه می‌کنم که با این نگاه تلاوت‌های اساتیدی چون استاد شعشاعی را بشنوند و با ایشان هماهنگ شوند تا بتوانند تلاوت وی را درک کنند. ایشان نخواسته که کارهایی را با صدایش انجام دهد که شما را جلب کند اما معنی آیات را کاملا با تلاوت خود بیان می‌کند.
وی با اشاره به برخی از تلاوت‌های مرحوم شیخ عبدالفتاح شعشاعی، گفت: برای مثال ایشان سوره مبارکه شمس را طوری خوانده است که گویی قصه‌پردازی می‌کند. صدای ایشان در تلاوت، آنجایی که لازم است، صلابت دارد و جایی دیگر که لازم است، خشوع دارد و حتی گاهی در مواقع لزوم آهنگ صدا غمگین و یا شاد می‌شود و این دلایل باعث زیبایی تلاوت ایشان است.