تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از قاریان ممتاز مصری، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری قرآن، تأکید شد: تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است.

نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در بخش‌های پیشین نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در خبرگزاری قرآن ایران برگزار ‌شد، کارشناسان حاضر در نشست با اشاره به این‌که عبدالباسط فقط یک قاری نبود بلکه ایشان قاری عامل و متخلق به اخلاق قرآنی است، تأکید شد: نام «عبدالباسط» بر تارک قرائت قرآن دنیای امروز می‌درخشد.
در ادامه، سلیمی پیشکسوت قرآنی با اشاره به مباحثی که کارشناسان حاضر در این نشست درباره ویژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط مطرح کردند، گفت: با شنیدن صحبت‌های این دو کارشناس قرآنی درباره ویژگی‌های اخلاقی این استاد قرائت قرآن به این نتیجه می‌رسیم که خدواند کا‌رهایش از روی حکمت است که چنین آبروی جاودانه‌ و استثنایی را به برخی از خاصان خود می‌دهد و می‌توان گفت، استاد عبدالباسط نسخه تکرار‌ناپذیر و بی‌بدیل تاریخ تلاوت قرآن است.

وی اظهار کرد: نغمات دل‌آویز این استاد بزرگوار در طول عمر شریف‌شان که ۶۰ سال به طول انجامید، حتی بسیاری از پیروان سایر ادیان را با ایشان آشنا کرد، خاطره تلاوت‌های او که در یک مقطع در لوس‌آنجلس شش نفر و در اوگاندا ۹۲ نفر پس از تلاوت قرآن به دین اسلام مشرف شدند، هنوز در اذهان زنده است و این معجزه از یک صدای آسمانی و سحر‌انگیز پدید می‌آید.

در ادامه نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های عبدالباسط محمد عبدالصمد، تلاوت جاودانه ایشان از سوره مبارکه شمس پخش شد و موسوی‌بلده درباره این تلاوت چنین تحلیل کرد: در بخش دوم تلاوت سوره شمس، مقام سه‌گاه (سیگاه) برای تلاوت انتخاب شده است و عبدالباسط مقام سه‌گاه را فقط یک‌بار برای همیشه در این سوره به کار برده است و در تلاوت‌های دیگرش از همین سوره باز هم مقام سه‌گاه را پیاده کرده است و مقام سه‌گاه را در سایر تلاوت‌هایش هیچ‌گاه انتخاب نکرده است.

موسوی بیان کرد: در ابتدا مقدمه‌ای را به منظور تحلیل تلاوت‌های این استاد بزرگ، مطرح می‌کنم و سپس نتیجه‌گیری از این مقدمه را روی تلاوت استاد عبدالباسط بررسی خواهیم کرد، این مقدمه درباره پیش‌بینی پیامبر اسلام (ص) در قالب آن حدیث معروف و هشدار بسیار تکان‌دهنده‌شان است که «اقْرَؤُا القُرآنَ بِاَلحانِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها وَ ایّاکُمْ وَ لُحُونُ اَهلِ الفِسْقِ و الکبائرِ سَیَجیءُ بَعدی اقوامٌ یُرجِّعونَ الْقرآنَ تَرْجیعَ الْغِناءِ وَ النّوْحَ و الرَّهْبانَّیهَ، لایَجْوزُ تراقیهمْ، قُلوُبُهمْ مَقْلوبه وَ قُلوبُ مَنْ یُعجِبُهُ شَأْنُهُمْ»، (قرآن را با الحان و اصوات عربی بخوانید و از الحان اهل فسق و معاصی بپرهیزید، بزودی پس از من کسانی خواهند آمد که قرآن را با ترجیع غنا می‌خوانند و نوحه‌گری می‌کنند و به روش‌های آوازی دیگر ادیان، تلاوت می‌کنند، این قرائت از حلقومشان پائین‌تر نمی‌رود [به دلهایشان اثر نمی‌کند] دل‌های ایشان برگشته است، همچنین دل‌های افرادی که از قرائت آن‌ها به اعجاب آیند.)

این داور بین‌المللی ادامه داد: ترجیع غلط نیست، ویژگی کلی خواندن قرآن است، یعنی قرآن را زیبا خواندن، ولی سؤال مهم این است که چه نوع ترجیعی را پیامبر آسیب قرائت قرآن می‌داند؟ بر طبق این حدیث، ترجیع سه نوع آسیب می‌تواند، پیدا کند که شامل؛ غنا، نوح (نوحه) و رهبانیه است.

«عبدالباسط محمد عبدالصمد» قاری مشهور جهان اسلام

وی این چنین توضیح داد: یک نوع ترجیع انحرافی، ترجیع غنا است که مخصوص مجالس لهو و لعب است و نوع دوم سبک نوحه و عزاداری است که این هم در شأن قرآن نیست و نوع سوم، سبک رهبانیت و کلیسایی است و در ادامه حدیث آمده است که آن‌هایی که برای قرائت قرآن از این سبک‌ها تبعیت می‌کنند و آن‌هایی که از استماع این نوع تلاوت‌ها شاد می‌شوند، هر دو گروه قلبشان سخت شده است.

این کارشناس قرآنی تصریح کرد: با وجود این‌که بحث تلاوت و لحن قرآن تکامل طبیعی‌اش را پیدا کرد، اما به تدریج آسیب‌های قرائت خود را نشان داد و امروزه برخی از استادان این نوع آسیب‌ها را به عنوان امتیازات قرائت برخی قراء برمی‌شمارند و حتی این تلاوت‌ها پخش نیز می‌شود.

وی ادامه داد: این سه نوع آسیب را علماء قرائت به سه دسته تقسیم کرده‌اند، تطریب که خواندن قرآن به صورت طرب‌انگیز است، ترعید به نحوی است که قاری صدایش حالت رعد و برق و لرزان پیدا می‌کند، مثل فردی که از شدت سرما صدای او می‌لرزد، البته این با بحث تحریر اشتباه نشود، بلکه این قراء صدای خود را به حدی به لرزه در می‌آورند، مانند فردی که از شدت درد صدایش می‌لرزد.

این مدرس قرآن ادامه داد: و دسته سوم ترقیص، یعنی خواننده، فرد شنونده را می‌خواهد به رقص در بیاورد، ضرب آهنگ‌دار و ریتمیک است به این نحو که روی سکون‌ها تأکید می‌شود و یا کشیدن سکون که معادل انخفاض است به صورتی است که ناگهان خواننده حرکت بعدی را اداء می‌کند، در حال حاضر گرفتار این آسیب‌‌ها هستیم و علماء قرائت قرآن قراء را از این شیوه‌ها بر حذر داشته‌اند.

وی بررسی این آسیب‌ها را بسیار گسترده دانست و گفت: تلاوت‌های عبدالباسط دور از این نوع آسیب‌های سه‌گانه، غنا، نوحه و رهبانیت است و به هیچ وجه در تلاوت‌هایش شنیده نمی‌شود، از شکل‌های مختلف ترعید مثل لرزاندن صدا، حتی کشیدن بیش از حد صداهای مدی و کوتاه؛ حتی آسیب ترقیص که صداهای کوتاه را می‌کشند و مد‌ می‌دهند که حالت آوازگونه پیدا می‌کند، اثری از این آسیب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط شنیده نمی‌شود.

موسوی با اشاره به ‌این‌که دور بودن از این آسیب‌ها، ویژگی‌ است که در قراء عصر طلایی و هم دوره عبدالباسط هست، گفت: اما عبدالباسط در دور بودن از این آسیب‌ها در اوج قرار دارد، اما نسل بعدی قراء مصری، احساس کردند که آهنگ را قراء قبلی به اتمام رسانده‌اند و چیزی برای نسل‌های بعدی قراء باقی نمانده است، می‌خواستند، کاری نو را به هر نحوی که شده، حتی به شیوه‌های غلط انجام دهند و مطرح شوند و ویژگی‌های ترعید، ترقیص و تطریب را در قرائت‌های این قراء می‌توان شنید.

وی یادآور شد: قراء نسل جدید ایرانی نیز دچار این آسیب‌ها شده‌اند، ویژگی عبدالباسط و قراء سبعه، مانند محمد‌صدیق منشاوی، محمد رفعت و عبدالفتاح شعشاعی تلاوت‌های محکم و استخوان‌داری هستند که این تلاوت‌ها متین و متقن است و عدم کشش صداهای کوتاه ویژگی مهم در عصر طلایی است، کشش و مکث‌های بی‌دلیل بر روی سکون و یا کوتاه کردن سکون و یا کشش بی‌جا بر روی صدای کوتاه و کشیده به خاطر لحن شنیده نمی‌شود و این آسیب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط در حد صفر است.