حلاوت خاص مقام حجاز در تلاوت «سعید عبدالصمد الزناتی»

استاد سعید الزناتی در نوجوانی عادت داشت که سورههای کوچک قرآن را بدون اینکه حتی کسی و یا خانواده ایشان از وی خواسته باشد، حفظ کند. ایشان در آن دوران سورههای کوچک قرآن را حفظ میکرد. پدرش که این علاقه شدید را در او مشاهده میکند، سعید را در ۱۰سالگی به کلاس حفظ قرآن میفرستد که پس از دوسال موفق به حفظ کل قرآن کریم میشود.
پس از حفظ کل قرآن، بهراهنمایی اساتیدش برای یادگیری علوم قرائت قرآن رهسپار میشود و پس از دو سال قرائتهای هفتگانه را یاد میگیرد. سعید الزناتی که در این زمان ۱۴سال داشته است، تلاوت در محافل را آغاز میکند، بهطوری که در سیسالگی در محافلی که اساتیدی مانند مصطفی اسماعیل، محمود علیالبنا و … تلاوت میکردند، به قرائت آیات الهی میپرداخته است.
سعید الزناتی در سال ۱۹۶۰ بهتوصیه خیلی از دوستان خود در برابر هیئت مهارتسنجی رادیو مصر قرار میگیرد. مدل و روش رادیو مصر به این شکل بود که قاری ابتدا در برابر هیئت مهارتسنجی قرار میگرفت و در مرحله دوم وقتی که حدنصاب نمره را از هیئت میگرفت، باید به مدت ششماه تلاوتهای استودیویی از وی ضبط میشد و پس از طی این دو مرحله بود که قاری در مرحله سوم در برنامه شعائر صلاه الفجر حضور پیدا میکرد. سپری کردن مرحله دوم برای سعید الزناتی خیلی کوتاه بود و وی خیلی زود وارد اجرای تلاوتهای زنده شد که آثار خوبی را نیز در آنجا انجام داده است.
از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ روش ادایی و اسلوب استاد سعید الزناتی به منزله درختی باور باعث شد تا سبکهای جدید و مشهوری مانند سبک شحات محمد انور، محمد اللیثی و … بهوجود آید که این بزرگان همگی از وجود استاد الزناتی استفاده کردهاند.
ر ادامه این گزارش، صالح اطهریفرد، قاری بینالمللی قرآن کریم در رابطه با ویژگیهای تلاوت سعید الزناتی میگوید: در این تلاوت، استاد، آیات ۲۵۸ و ۲۵۹ سوره مبارکه بقره را در مقام حجاز اجرا کرد. کسانی که با تلاوتهای ایشان آشنا هستند، میدانند که اجرای حجاز استاد، حلاوت خاصی دارد و بهقولی مخصوص خود ایشان است. علت این است که استاد در سیر صعودی اجرای مقام حجاز یعنی از درجات پائینتر تا درجه هشتم وقتی به سمت بالا و سیر صعودی این مقام میروند، اجناسی را اجرا میکنند که معمولاً در سیر نزولی مقام حجاز پشت سر هم قرار میگیرند.
وی ادامه داد: بعد از این قطعه، شاهد هستیم که استاد، تلاوت را در مقام راست ادامه میدهند و چهار قطعه دیگر را در مقام راست میخوانند و از راست چهارگاه در «إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ» عبور میکنند و مجددا همین راست چهارگاه را در «قَالَ إِبْرَاهِیمُ فَإِنَّ اللَّهَ یَأْتِی بِالشَّمْسِ» اجرا میکنند و بعد از سه درجه راست در فرود استفاده میکنند که ثلاثی راست است و بالأخره در «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِی حَاجَّ» که دوباره اجرا میکنند، ترکیب راستنوا با کردان را اجرا و راست را کامل میکنند و درجه هشتم مقام رست را قرائت میکنند و وقتی که این آیه را در ادامه مجددا تکرارمیکنند «إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ»، به مقام حجاز منتقل میشوند و حجاز حسینی(درجه پنجم حجاز یا حجاز غماز) را اجرا میکنند و نَفَس بعدی که مجدداً در تکرار دوم «قَالَ إِبْرَاهِیمُ فَإِنَّ اللَّهَ یَأْتِی» تلاوت میکنند، بسیار زیبا تلاوت شده است که ما آن را به کردنوا میشناسیم که خیلی زیبا و لطیف اجرا شده است، «فَبُهِتَ الَّذِی کَفَرَ».
اطهریفرد تصریح کرد: بعد از آن از قطعه هفتم تا قطعه شانزدهم یعنی تا «وَانْظُرْ إِلَى حِمَارِکَ وَلِنَجْعَلَکَ آیَهً لِلنَّاسِ»، پی در پی مقام کرد و بیات عمدتا در ردیف نوا تکرار میشود و اتفاقا با اینکه این تکرارها صورت میگیرد، ولی با اشاراتی که استاد در درجات بالاتر مقام کرد دارند، گرچه ردیف نوا اجرا میشود، ولی به هیچ عنوان خستهکننده نمیشود و فوقالعاده زیبا و جذاب است که این امر برای ما یک درس است.
این قاری بینالمللی قرآن کریم بیان کرد: نفس دهمی که استاد اجرا میکنند، مربوط بهدفعه دوم تکرار «أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلَى قَرْیَهٍ» از سوی ایشان است که یک هفت صدا از مقام کرد است یعنی درجه کردان را اجرا کرده و سپس، بهزیبایی بهمقام کرد فرود میآیند. قطعه جالب دیگری که در این تلاوت وجود دارد، قطعه هفدهم است یعنی «وَلِنَجْعَلَکَ آیَهً لِلنَّاسِ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ کَیْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَکْسُوهَا لَحْمًا»، که قبل از آن استاد کرد و بیات را تلاوت میکنند، اما در اینجا استاد یک نفس به مقام نهاوند متقل میشوند و ترکیب عشاق مصری را که جنس بیات در آن کاملاً در بالا مشهود است و فرود در مقام نهاوند را کاملاً بهزیبایی اینجا اجرا میکنند. سپس، استاد در «فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» مقام راست وارد میشوند و راست چهارگاه را اجرا میکنند.