«محمد اللیثی» و احترام ویژه‌ به تلاوت فجرگاهی

محمد اللیثی، معلم بود و در دوره ابتدایی تدریس می‌کرد. پدرش که او نیز معلم بود، محمد را به عرصه قرائت قرآن وارد کرد به گونه‌ای که در شش‌سالگی حافظ کل قرآن شد و با پشتکاری که خود داشت و نیز پیگیری که پدرش انجام می‌داد، پانزده‌سالگی در محافل و مجالس شرکت و به خوبی تلاوت می‌کرد.
روش ادایی و اسلوب اللیثی در قالب تقلید از چند قاری است. او از محمد رفعت، مصطفی اسماعیل، عبدالباسط، کامل یوسف البهتیمی، عبدالصمد الزناتی و سعید مسلم خیلی بهره برده است. در تلاوت سوره یونس که سال‌ها قبل خوانده، دقیقاً از سعید مسلم تقلید می‌کند یا هنگامی که سوره مبارکه ابراهیم(ع) او را می‌شنویم، فرازهایی در این سوره به سبک محمد رفعت خوانده شده است. محمد اللیثی حتی وقتی یک قاری حرفه‌ای نیز شده بود، گاهی روش‌های ادایی این قراء را عیناً اجرا می‌کرد.
محمد اللیثی سال ۱۹۸۴ وارد رادیو مصر می‌شود. هنگامی که از او برای تلاوت در برنامه صلاه‌الفجر که قبل از اذان صبح پخش می‌شد و نیز نماز جمعه دعوت می‌شود، احترام فراوانی برای این تلاوت‌ها قائل بوده و معتقد بوده است که این تلاوت‌ها در جهان اسلام باقی خواهند ماند. او در سفری که به ایران داشت، درباره تلاوت‌های صبحگاهی چنین بیان می‌کند که «مسافتی که من باید برای رسیدن به مکان تلاوت طی می‌کردم، تقریبا ۱۳۰ کیلومتر با قاهره فاصله داشت. اگر اذان صبح برای مثال ساعت چهار صبح بود، از ساعت ۲۲ راه افتاده و در قهوه‌خانه‌ای نزدیک قاهره کمی استراحت می‌کردم و تا از آنجا به محل تلاوت برسم، ساعت تقریباً یک صبح بود و در جایگاه کرسی تلاوت قرار می‌گرفتم و تا ساعت چهار، محفوظاتم را مرور می‌کردم». وقتی از ایشان درباره این همه اهتمام سؤال می‌شود، پاسخ می‌دهد که «من به خود اجاره نمی‌دهم که صبح هنگامی که مجری برنامه از من برای تلاوت دعوت می‌کند، از پله‌ها بالا بروم، چون این تلاوت چنان مهم است و در جهان اسلام باقی می‌ماند، نمی‌خواهم این چند پله بر نَفَس من تأثیر بگذارد».
البته با این وجود به دلایل نامعلومی محمد اللیثی مورد بی‌مهری مسئولان رادیو و تلویزیون مصر قرار می‌گیرد به‌گونه‌ای که نامش خیلی کم برای تلاوت در فهرست قاریان برنامه‌های زنده قرار می‌گیرد.

تلاوت آیات ۳۱ تا آخر سوره مبارکه نبأ و نیز آیات ۲۶ تا ۲۸ سوره مبارکه نازعات یکی از تلاوت‌های زیبای محمد اللیثی است که روز ۱۳ بهمن سال ۱۳۷۸ در مصلای شهر ری اجرا شد. در ابتدای این محفل بسیار زیبا، احمد ابوالقاسمی تلاوت خیلی خوب و فاخری را انجام داد به‌گونه‌ای که برخی قرآنیانی که در محفل حضور داشتند، در حین تلاوت به تحلیل آن می‌پرداختند و اعلام می‌کردند که این تلاوت در برابر دو قاری مصری بسیار تکنیکی و عالی اجرا شد. سپس، در ادامه احمد نعینع به مدت ۳۱ دقیقه به تلاوت آیاتی از سوره‌های مبارکه دهر، ضحی و انشراح پرداخت. سومین تلاوت این محفل نورانی توسط محمد اللیثی انجام شد که استقبال فراوان حضار در مجلس را نیز به همراه داشت.محمدرضا پورزرگری، مدرس و قاری بین‌المللی قرآن کریم در رابطه با تلاوت محمد اللیثی با بیان اینکه وی دارای صدایی با طنین بسیار گرم و زیبا بود، گفت: قالب تلاوت‌های ایشان با بم شروع می‌شود که این بم از یک درجه نسبت به سایر قراء کمی بالاتر شروع می‌شود و «إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا» ‌را با بیت نوا آغاز می‌کند. سپس در ادامه با تکرار «إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا» وارد بیات شوری می‌شود و «حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا»، «وَکَوَاعِبَ أَتْرَابًا» و «وَکَأْسًا دِهَاقًا» را در همین مقام بیات شوری تکرار می‌کند، منتها فضایی که این مقام دارد و معمولا با کمی حزن همراه است. او این حزن را نشان نمی‌دهد و با تلوین نغمی که انجام می‌دهد، این آیات را بسیار زیبا قرائت می‌کند تا اینکه دو آیه «لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلَا کِذَّابًا» و «جَزَاءً مِنْ رَبِّکَ عَطَاءً حِسَابًا» را در مقام بیات و به محیر اول ختم می‌کند.
وی ادامه داد: سپس، از «رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الرَّحْمَنِ» وارد مقام رست می‌شود و دوباره این آیه را در مقام رست تکرار می‌کند و از این به بعد وقتی که «رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لَا یَمْلِکُونَ» را به روایت ورش از نافع قرائت می‌کند، این تفاوت در فَرشُ‌الحروف این آیه شریفه وجود دارد.
پورزرگری افزود: اللیثی در ادامه، وقفی را در «یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ» انجام می‌دهد، جواب رست را در اینجا تلاوت می‌کند و دوباره آن را تکرار می‌کند که در «یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِکَهُ صَفًّا لَا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ» وارد روایت دیگری در قرائت معروف یعنی روایت السوسی ابو عمرو ‌شده و جواب رست را اجرا می‌کند. از اینجا به بعد در «فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ» نوعی بم‌خوانی را اجرا می‌کند. البته محمد اللیثی بم خیلی فاخری ندارد و بم او خیلی جذاب نیست، ولی در عین حال برای آماده شدن برای بخش‌هایی بعدی ترجیح داده است تا این قسمت‌ها را بم‌خوانی کند.
قاری بین‌المللی قرآن کریم تصریح کرد: در ادامه، با قرائت بسمله وارد سوره مبارکه نازعات می‌شود و قرائت خود را از آیه ۲۶ این سوره به روایت ورش از نافع ادامه می‌دهد. سپس، در «إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَهً لِمَنْ یَخْشَى» تکرار را انجام می‌دهد و وصل «أَأَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ بَنَاهَا» را اجرا می‌کند و به عبارتی در قرار در مقام رست فرودی را از جواب تلاوت کرده و تا قفله پایانی مقام رست را قرائت می‌کند. محمد اللیثی از آیه بعدی یعنی «رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا» قصد ورود به مقام چهارگاه را دارد که ادامه تلاوت خود را در این مقام انجام می‌دهد.