اصطلاحات لحنی در استفاده از اجناس موسیقایی

در استفاده از اجناس مختلف موسیقایی، اصطلاحات خاصی مورد استفاده قرار می گیرد که ذیلاً به چند مورد اشاره می گردد:

الف): تنویع: از حیث ایجاد تنوع، به اینکار تنویع یا تنوع بخشی گفته می شود.

ب): انتقال: از حیث جابجایی میان اجناس، به آن انتقال می گویند.

پ): تحویل النغمی – از حیث تغییر مایه موسیقایی به آن تحویل النغمی می گویند.

ت): توغل: از حیث تعمق در مقام و پرداختن به تمام قسمت های نغمی مقام، به آن توغّل یا تفصیل نغمی می گویند.

ث): تلوین النغمی – از حیث تغییر فضای موسیقایی و کاربرد ابزاری مقامات برای ایجاد رنگ های خاص موسیقایی به آن تلوین النغمی اطلاق می گردد.

در کیفیت کاربری مقامات، تفکر لحنی قاریان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

الف): تفکر حذر مقامی – در این مدل تفکر لحنی، شیوه نغمه پردازی و تلحین با رویکرد عدم ورود به جوانب مختلف مقامی و موسیقایی و پردازشات تنغیمی صورت می گیرد و قاریانی همچون اساتید عبدالباسط، خلیل الحصری، بدرحسین، طبلاوی و … در این دسته قرار دارند. افراد پیرو تفکر حذ مقامی، تلاشی برای پرداختن به جلوه های خاص موسیقایی و مقامی ندارند.

ب): تفکر توغّل مقامی – در این مدل تفکر لحنی، شیوه نغمه پردازی و تلحین با رویکرد پردازش موسیقایی و پرداختن به جوانب مختلف موسیقایی مقامات صورت می پذیرد. اساتیدی همچون حصان، عمران، علی محمود، عبدالفتاح شعشاعی و … جزو مصادیق این مدل تفکر لحنی هستند.

مطرح شده در کارگاه تخصصی هنر تلاوت

محمدکاکاوند