تحلیل تلاوت‌های قراء متقدم مستلزم درک شرایط زمانی است

یکی از قاریان بین‌المللی کشورمان بر این عقیده است که بدون در نظر گرفتن شرایط زمانی، تحلیل تلاوت‌های قراء متقدم ناصحیح است و تلاوت‌های افرادی چون «عبدالفتاح شعشاعی» نیز باید با توجه به شرایط زمانی او تحلیل شود.

نشست تحلیل تلاوت‌های استاد «عبدالفتاح شعشاعی»

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در نشست تحلیل تلاوت‌های استاد «عبدالفتاح شعشاعی»، یکی از قاریان مشهور جهان اسلام، «علی‌اکبر حنیفی» از داوران بین‌المللی، در راستای معرفی و تحلیل تلاوت‌های این قاری عصر طلایی قرائت قرآن مصر، گفت: آزادی‌هایی که براساس منطق در وقف و ابتدا به وجود می‌آید، اگر واقعاً وقف و ابتداها به معنی شروع باشد (وقوف؛ یعنی آگاهی داشتن و از ریشه وقف است) و دلالت بر آگاهی قاری داشته باشد، به طور حتم آن مقررات دست و پا گیر و خشک که باعث می‌شود قاری در مسابقات، خودش را مجبور و متمرکز روی تجوید کند که مبادا امتیاز تجویدش پایین آید، برطرف شده و بهتر است در آئین‌نامه‌های وقف و ابتدا، بازنگری صورت گیرد، تا بسیاری از موارد دست و پا گیر از پای قراء باز شود؛ قطعاً موافق وقف‌ها و ابتداهای ناآگاهانه نیستم

.

در ادامه این نشست «احمد ابوالقاسمی» از قاریان بین‌المللی کشورمان، با اشاره به این‌که شخصیت درونی افراد می‌تواند در قرائتش نیز مؤثر افتد، گفت: اگر فردی ذاتاً فرد عجولی باشد در تلاوتش نیز این عجله و بی‌صبری کاملا مشهود است، اگر شخصیت آرامی داشته باشد، آرامش در تلاوتش کاملا محسوس است و مثلا از تلاوت‌های استاد «محمد صدیق منشاوی» می‌توان تصور کرد که ایشان چه شخصیت اجتماعی‌ای داشته است از سایر تلاوت‌های اساتید قرآنی نیز می‌توان این پیش‌بینی را داشت، اگر به تلاوت‌های استاد «علی محمود» یا «محمد رفعت» دقت کنید باز از نوع تلاوت‌ها، موارد بسیاری را می‌توان یافت.

وی افزود: اما به طور معمول، وقتی تقاضا بیشتر از عرضه باشد، جنس‌هایی که در بازار به دست می‌آید از درجه کیفیتش کاسته می‌شود و این اتفاق هم در مصر افتاد؛ یعنی با بودن شخصیت‌هایی مثل استاد عبدالفتاح شعشاعی، محمد رفعت و یا علی محمود و امثال این‌ها، تقاضا برای خواندن زیاد می‌شود و افراد دیگری که توانایی‌های لازم را ندارند، جای افراد متبحر را می‌گیرند و به خاطر این‌که آن فضای قدرتمند تلاوت‌های سابق را پر کنند، مجبور به دست بردن به هنرهای ظاهری به ویژه در بخش صوت می‌شوند.

عبدالفتاح شعشاعی در تلاوتش بر اداء حق کلام‌الله تأکید داشت

این قاری بین‌المللی عنوان کرد: عبدالفتاح شعشاعی اصراری نداشت، تا قفله‌ها را خیلی پیچیده و خیلی هنرمندانه تمام کند، نگاهش این نبود، بلکه می‌خواست حق کلام‌الله را اداء کند و آن طوری که خدا راضی است، معنای آیات الهی را به سمع و نظر مستمعان برساند و این مورد کاملا در تلاوتش مشخص است؛ شعشاعی جاهایی تحریرهایی می‌زند که تقریباً فردی نمی‌تواند از او تقلید کند، ولی بعضی مواقع به سادگی تلاوت را تمام می‌کند، این همان نگاه معنا‌محوری استاد بوده است که در آن زمان، می‌طلبید.

نشست تحلیل تلاوت‌های استاد «عبدالفتاح شعشاعی»

وی افزود: در آن برهه زمانی، اگر فردی می‌خواست غیر از این بخواند، جامعه آن روز نمی‌پذیرفت، همانطور که الآن شنوندگان قرائت قرآن با توجه به عادتی که به تلاوت‌های امروزی پیدا کرده‌اند، تلاوت‌های آن زمان را نمی‌پذیرند، اگر کسی امروزه بخواهد با فضایی که بر قرائت قرآن حاکم است، به تلاوت‌های استاد عبدالفتاح شعشاعی گوش کند، اصلا معنایی برایش پیدا نمی‌کند، به خاطر دارم که چند سال گذشته، اسم استاد عبدالفتاح شعشاعی را از باکس‌های هفتگی رادیو قرآن حذف کرده‌ بودند و می‌گفتند، صدای ایشان اصلا هیچ چیز ندارد؛ علت آن بود که مجریان پخش رادیو، این صدا را کنار صدایی مثل «عبدالباسط محمد عبدالصمد» قرار می‌دادند و وقتی این‌گونه قیاس شود، قطعاً به راه درستی نخواهیم رفت.

این کارشناس فنون قرائت قرآن تصریح کرد: اما وقتی در آن فضایی که استاد عبدالفتاح قرآن را تلاوت می‌کرده است، قرار گیریم، متوجه می‌شویم که واقعا در زمان خودش شاخص‌ترین و بهترین قاری بوده است به ویژه که نمی‌توانیم یک طرفه به عنوان یک ایرانی، منتقد و یا تشویق‌گر این قراء باشیم؛ چون ایرانی هستیم و اکثر مردم ما معنای آیات را نمی‌دانند و با دید هنری، بیشتر به موضوع می‌نگردند، اما وقتی که سراغ کسانی که مسلط به زبان و ادبیات عرب هستند و یا عرب‌زبان‌ها می‌رویم، عبدالفتاح شعشاعی و مصطفی اسماعیل به مراتب بیشتر از بقیه قراء معروف هستند؛ چون آن‌ها نگاهشان به قرائت قرآن با نگاه یک فرد ایرانی کاملا متفاوت است، یک شهروند ایرانی وقتی قرآن گوش می‌کند آن قسمت‌هایی که باب ترجمه وسط می‌آید، اصلا به کار نمی‌گیرد، فقط به تحریرها و فرآیندهایی که در آن حرکت‌ها ایجاد می‌شود و صدای زیبا، توجه دارد.

وی ادامه داد: مثلا در تشویق‌ قراء مصری در محافل قرآنی ایران، مشاهده می‌کنید که وقتی قاری مصری آیاتی را که درباره عذاب الهی است تلاوت می‌کند، حاضران قاری را تشویق می‌کنند که حتی خود قاری از این موضوع متعجب می‌شود، چون مستمع معنی را متوجه نمی‌شود؛ اگر بخواهیم این‌گونه به قرائت قرآن نگاه کنیم، تشخیص خوبی از قرائت‌ها نمی‌توانیم بدهیم، مگر این‌که دقیقا در همان فضا قرار گیریم.

ابوالقاسمی اظهار کرد: توجه شما را به مسئله شأن نزول جلب می‌کنم که وقتی مفسری می‌خواهد، آیه‌ای را توضیح دهد فکر افراد را از این جامعه امروزی بر می‌دارد و به شرایط زمانی که آیه نازل شده است، می‌برد، اگر ما نیز درباره تلاوت‌ها این‌گونه، عمل کنیم، به نقطه نظرات استاد عبدالفتاح خواهیم رسید.

یادآوری می‌شود، در بخش‌های پیشین نشست تحلیل تلاوت‌های استاد عبدالفتاح شعشاعی که با حضور «عباس سلیمی» و «علی‌اکبر حنیفی» از پیشکسوتان قرآنی و «احمد ابوالقاسمی» از قاریان بین‌المللی کشورمان در خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) برگزار شد، این موضوع مورد تأکید قرار گرفت که باب جدیدی باید در تجوید قرآن باز شود تا در مسابقات به خاطر مسائلی که واقعاً غلط نیست، حق یک قاری‌ که تلاوت خوبی ارائه می‌کند، ضایع نشود و قرائت تحقیق نباید شامل رعایت صد در صد خشک، بی‌روح و جزء به جزء قواعد تجویدی باشد.