تحلیلی بر سبک استاد طه الفشنی

طه الفشنی از جمله قاریان و افرادی است که در حوزه تلاوت قرآن و انشاد دینی به خوبی کار کرده است. یکی از کسانی که در زمینه انشاد دینی خیلی به وی کمک کرده، علی محمود بود.
او با افرادی مانند درویش حریری، ذکریا احمد و محمد عبدالوهاب کار کرده و از ایشان مبادی موسیقی و علم نغمات مربوط به انشاد دینی و قرائت قرآن را به خوبی فرا گرفته است. در میان این افراد، علی محمود از جمله کسانی بود که در زندگی طه الفشنی بسیار تأثیر گذاشت.
طه الفشنی، خاطره زیبایی را از علی محمود تعریف می‌کند که تقریباً در اکثر مجالس، علی محمود، الفشنی را معرفی می‌کرد و در بسیاری از مجالس که با وی شرکت داشت، کارهای خیلی خوبی را با هم اجرا ‌می‌کردند. در آن دوران شرایطی در کشور مصر پدید آمده بود که برنامه‌هایی نظیر آوازخوانی بانوان و … از رادیو مصر پخش می‌شد، که در این رابطه با پیگیری که عبدالفتاح شعشاعی، علی محمود و محمد رفعت انجام دادند، در اول هر ماه قمری، محافل بسیار باشکوهی در زمینه قرائت قرآن و انشاد دینی برگزار می‌شد که از این طریق با برنامه‌های مبتذل رادیو برخورد شود. با پیگیری که این سه نفر در رادیو داشتند، شبکه‌های مختلف رادیو مصر، محافل قرآنی اول هر ماه قمری را به صورت مستقیم برای مردم پخش می‌کردند.

طه الفشنی خود در این باره می‌گوید: «در یکی از این مراسم که خیلی معروف بود و قرار بر این بود تا به صورت مستقیم پخش شود، علی محمود، نتوانست برنامه خود را اجرا کند که در این زمان با من تماس گرفت و از من خواست تا به جای او برنامه را اجرا کنم. من آن روز به جای ایشان و با اعتمادی که وی به من کرد، برنامه خیلی خوبی را اجرا کردم به‌گونه‌ای که وقتی بعد از اجرای برنامه نزد علی محمود رفتم تا در رابطه با چگونگی اجرای خود سؤال کنم، او گریست و من نیز با دیدن اشک‌های وی گریه کردم». پس از این زمان، کار طه الفشنی به جایی رسید که روزهای یکشنبه هر هفته به مدت یک ساعت در رادیو مصر به اجرای برنامه‌های مربوط به انشاد دینی می‌پرداخت.
طه الفشنی در ۱۴سالگی حافظ کل قرآن می‌شود و در ۱۹سالگی برای آموزش مباحث علوم قرائت قرآن به قاهره سفر می‌کند، اما در آن زمان مصر درگیر جنگ‌های مبارزه با استعمار بود، لذا از تحصیل منصرف می‌شود و به زادگاه خود بازمی‌گردد. اما در ۲۳ سالگی برای بار دوم به قاهره سفره کرده و از اساتیدی مانند محمد رفعت و احمد ندا تلمذ کرده و مطالب ایشان در زمینه قرائت قرآن را به خوبی فرا می‌گیرد.
زندگی طه الفشنی از سال ۱۹۴۵ در زمینه تلاوت رنگ جدیدی به خود می‌گیرد و آن نیز به خاطر اجرای مشترکی بود که با مصطفی اسماعیل در کاخ ملک فاروق انجام می‌دادند و این امر موجب می‌شود که به شکل واضح از اسلوب لحنی مصطفی اسماعیل متأثر شود و همیشه یکی از کسانی که در تلاوت قرآن از وی بهره برده بود، مرحوم مصطفی اسماعیل می‌دانست.مهدی دغاغله، پیشکسوت قرآنی کشور درباره تلاوت سوره مبارکه ابراهیم(ع) طه الفشنی، با اشاره به فراز «قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ» می‌گوید: این فراز در نغمه بیات خوانده شده و در مسیر اوج‌گیری توقف موقت روی کلمه «لَتَعُودُنَّ» انجام می‌دهد که به آن قفله تشویقی می‌گویند و نوع توقف از لحاظ لحنی، دال بر این است که معنا هنوز ادامه دارد.
وی ادامه داد: سپس، از «أَوْ لَتَعُودُنَّ» وارد بیات عجمی می‌شود که بیات عجمی، بیاتی است که به جای اینکه از درجه چهارم یا پنجم یا هشتم شروع شود از درجه ششم آغاز می‌شود. در ادامه بلافاصله بیات شوری می‌خواند که جنس دوم در کلمه «لَنُهْلِکَنَّ» حجاز است.
دغاغله تصریح کرد: در فراز سوم «وَلَنُسْکِنَنَّکُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ» بیات را با قفله ناقص یا تشویقی یا انتظاری اجرا می‌کند. سپس در فراز بعدی «ذَلِکَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِی» از درجه چهارم همین بیات وارد رست می شود و در فراز بعدی نیز «مِنْ وَرَائِهِ جَهَنَّمُ» ترکیب بیات و حجاز را انجام می‌دهد که این کار غالباً توسط قاریان با مهارت و حرفه‌ای صورت می‌گیرد.
وی گفت: طه الفشنی در فراز بعدی «یَتَجَرَّعُهُ وَلَا یَکَادُ یُسِیغُهُ» نغمه منصوری را اجرا می‌کند که مقدمه حجاز است. در فراز بعدی «وَیَأْتِیهِ الْمَوْتُ مِنْ کُلِّ مَکَانٍ» ادامه نغمه پائین رونده را به سوی تکمیل مقام حجازکار ادامه می‌دهد و در فراز بعدی «وَمَا هُوَ بِمَیِّتٍ وَمِنْ وَرَائِهِ عَذَابٌ غَلِیظٌ» مقام حجازکار کامل می‌شود که مقامی است که در آن دو جنس حجاز بالای سر هم قرار دارند و در میان قاریان مصری نیز بهترین کسی که از عهده این کار برمی‌آید، شیخ الزناتی است.
پیشکسوت قرآنی کشور بیان کرد: در فراز بعدی «مَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ»، انتظار شنونده این است که طه الفشنی بعد از اتمام حجازکار، مقام حجاز را اجرا کند، اما وی به جای حجاز، نهاوند را اختیار می‌کند که تقریبا یک نوع غافلگیری در تلاوت متفاوت وی نسبت به مصطفی اسماعیل است. در فراز بعدی که «کَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ» است، دوباره به حجازکار برمی‌گردد و بعد در فراز بعد از آن «لَا یَقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُوا» وارد حجاز می‌شود و انتظار قبلی را برآورده می‌کند.
وی افزود: سپس در «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ» جنس اول حجاز را در درجات بالا می‌خواند و توقف آن نیز حالت تشویقی یا قفله ناقص است. سپس، در فراز «إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ» در کلمه «بِعَزِیزٍ» قفله اشباعی انجام می‌شود یعنی مقام کامل می‌شود. پس از این اشباع مقام، تنوع صورت می‌دهد و در «وبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِیعًا» بیات را با همان گام می‌خواند و بعد از بیات با فراز «فَقَالَ الضُّعَفَاءُ» به سمت صبا حرکت می‌کند.
پیشکسوت قرآنی کشور در پایان سخنان خود تصریح کرد: طه الفشنی بعد از اجرای این صبای مختصر، به خاطر سنخیت آن با مقام عجم، در «تَبَعًا فَهَلْ أَنْتُمْ» مقام عجم را اجرا کرده و بلافاصله در «قَالُوا لَوْ هَدَانَا» به صبا برمی‌گردد و در «سَوَاءٌ عَلَیْنَا» نیز مقام صبا را می‌خواند.