تشخیص اصالت لحن در تلاوت با شأن و منزلت آیات قرآن تناسب دارد

یکی از مهمترین احادیثی که در اغلب  اذهان متواتر می شود حدیث اقرء القران بالحان العرب می باشد. یعنی آن که قرآن را با الحان و نغمات عرب تلاوت کنید این حدیث معروف همواره مورد توجه عالمان و فقهای علم و فنون قرائت قرار گرفته است و هرکدام سعی بر اثبات و یا نفی آن داشتند.جدایی از نفی و یا اثبات این حدیث توجه به موضوعاتی همچون بررسی تاریخی سیر الحان عرب قبل از ظهور اسلام و در دوران حیات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  بررسی تاریخی و ساختار شناسی موسیقی اهل سنت و ارائه ویژگی های الحان مورد ستایش شده در کلام پیامبر  اهمیت ویژه ای پیدا خواهد کرد. در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه السلام منقول است قرآن را با آهنگ ها و اصوات عرب بخوانید و از موسیقی های اهل گناه کبیره  بپرهیزید که پس از من اقوامی خواهند آمد و قرآن را به آهنگ غنا نوحه و رهبانیت می خوانند و این خواندن از گلوگاه آنان نمی گذرد در حالیکه قلوب آنان و به کسانی که ایشان را می پسندند واژگون است. از این حدیث می توان استنباط کرد که قرائت قرآن باید همراه با تقوای فنی قاری باشد به گونه‌ای که برخی از قاریان  دوران طلایی کشور مصر  دارای قابلیت های فنی و صداهای فاخر بودند اما همه داشته های خود را در تلاوت نمایان نمی کردند. متأسفانه در عصر نوین جهان قرائت، برخی از قاریان قران با نمایان کردن تحریرهای غیر متعارف و ملودی های  سخیف سعی دارند به هر قیمتی تشویق  مستمعین قرآن را جلب کنند.

قاری قرآن هنگام تلاوت باید توجه داشته باشد که کلام معبود الهی را می خواند و با متن های دیگر تفاوت فاخر دارد از این رو نمی تواند هر نوع تحویل و ملودی را در خواندن قرآن به کار بگیرد قاری قرآن در کنار  فراگیری فنون تلاوت همواره باید خود را نهیب بزند که چگونه بتواند کلام وحی را به زیبایی هر چه تمام تر به گوش مستمعین برساند  و قلب آنها را آماده پذیرش قرآن کند. اصالت لحن موضوعی است که متاسفانه به صورت عملی تعریف مشخصی ندارد به گونه‌ای که می‌توان آن را یک مفهوم انتزاعی در نظر گرفت. تلاوت اصیل شامل ملاک ها و شاخص هایی همچون تناسب بیشتر با شأن و منزلت آیات قرآن دارد و رگه ها و شاخصه‌های حزن در این تلاوت پررنگ‌تر خواهد بود. کما اینکه در سفارشات علما و بزرگان دین آمده است که قرآن را با حزن بخوانید این تعریف مطلق نیست و نمی‌توان هر تلاوتی را که در آن حزین نباشد  از شاخصه های تلاوت اصیل به دور دانست.

تشخیص تلاوت اصیل از تلاوت غیر اصیل  امری کاملاً  نسبی است و نمی‌توان آن را به صورت سیاه یا سفید یا صفر و یک و یا مطلق اصیل و مطلق غیر اصیل دانست. بر این اساس برخی از تلاوت های قاریان برجسته قرآن کریم جنبه موسیقی‌هایی پررنگ‌تری دارند و در مقابل برخی دیگر از قرائت های این قاریان جنبه احساسی پررنگ تر و برخی دیگر از قرائت ها نیز از لحاظ معنایی پربارتر هستند.

محمود لطفی نیا با اشاره اهمیت قرآن کریم و لزوم استفاده از الحان اصیل گفت:درمورد اصالت لحن ازبُعد فیزیک موسیقایی ، باید گفت: اساسا لحن بایدهم ریشه با کلام باشه به عبارت دیگر زبان عربی راجز لحن عربی نمی تواند، بیان کند. چراکه لحن اگرترجمه ای باشد نمی تواند حق کلام را اداء کند. ولذا تاکید اهل قرآن آن است که لحن باید ازدل کلام بجوشد!همآهنگ بودن لحن با کلام یعنی ساختارصوتی باضافه ریتم کلام باهم سنخیت داشته باشند.وقتی ریتم ازحالت عربی اصیل خارج شد لحن کمتر شنونده را متوجه محتوای کلام می کند. از مطالب مطروحه می توان چنین استنباط کرد که تحقق اصوات لهوی در برخی معانی مطرح، مثل الحان برآمده از آلات موسیقی، آواهای طربانگیز و آواز ملازم با معاصی، به دلایل متعدد، در تلاوت قرآن کریم چندان متصور نیست. از سوی دیگر، به نظر می رسد صوت لهوی به مفهوم «الحان متناسب با مجالس لهوی» منحصراً در تلاوت قرآن، متصف به عنوان حرمت باشد. این نوع اصوات لهوی، آسیب زاترین نوع آواها در تلاوت حرفه ای قرآن کریم هستند. فقهای اهل سنت، صوت لهوی  را موضوع حرمت شرعی قرار نداده و تنها از عنوان غناء استفاده کرده اند. این مسأله می تواند تأثیر بسزایی در نحوه تعامل قاریان شیعه مذهب با شیوه های معمول قاریان سنی مذهب در ایجاد سبک ها و نغمات قرآنی، داشته باشد.فقهای شیعه چندان که در تبیین حکم و موضوع شرعی غنا کوشیده اند، در تعریف مفهوم صوت لهوی، توجه نشان نداده اند «حال آنکه تبیین صحیح این مفهوم و تحدید موضوع و حکم شرعی آن، رابطه وثیقی با مبحث غنا دارد.