تقلید از سبک «محمد رفعت» محال نیست اما بسیار مشکل است

یکی از داوران بین‌المللی قرآن کریم کشورمان با اشاره به این امر که تقلید در مصر کار مسمومی است و آن را نمی‏پسندند، گفت: تقلید از سبک تلاوت قران استاد «محمد رفعت» محال نیست اما بسیار مشکل است.

«غلامرضا شاه‏میوه» از داوران بین‌المللی قرآن کریم، در گفت‏وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) ضمن اشاره به ویژگی‌های شخصیتی و فنی استاد محمد رفعت گفت: به لحاظ تاریخی استاد محمد رفعت اولین کسی است که صدای تلاوت قرآن کریم ایشان در رادیوی مصر ضبط شده است و جزء متقدمان این امر به حساب می‏آید و تلاوت ضبط شده قدیمی‏تر از مرحوم رفعت سراغ نداریم، ممکن است برخی قراء قبل از ایشان هم تلاوتشان توسط گرامافون ضبط شده باشد اما چون به لحاظ تاریخی ایشان در سال ۱۹۳۴تلاوتشان را برای اولین بار در رادیو ثبت کردند، می‏توان رفعت را جزء متقدمان فن قرائت محسوب کرد، اما سابقه قرائت قرآن کریم در مصر بسیار دیرینه‏تر از محمد رفعت است.

وی با اشاره به این امر که استاد محمد رفعت سبکی کاملا مستقل از قراء زمان خود دارد، تصریح کرد: اگر بخواهیم دریابیم که آیا رفعت از قراء پیش از خود تقلید کرده است یا خیر نمی‏توانیم به نتیجه درستی دست پیدا کنیم زیرا زمانی می‏توانیم قضاوت درستی داشته باشیم که اثری از احمد ندا یا سایر قراء پیش از ایشان موجود باشد در صورتی که امکانات ضبط برای قراء پیش از محمد رفعت موجود نبوده است، براساس منابع قدیمی که وجود دارد و ابداعاتی که ایشان در بحث قرائت وارد کرده‏اند سبکی مستقل را پدید آورده‏اند که در قیاس با افراد هم عصر خود همچون علی محمود و عبدالفتاح چیزهای جدیدی است که قبلا سابقه نداشته است.

این قاری بین‏المللی قرآن کریم در پاسخ به این پرسش که کدام یک از قاریان از محمد رفعت تاثیر پذیرفته‏اند، اظهار کرد: استادانی همچون عبدالباسط، شعیشع، کامل یوسف و حتی برخی قراء که به تازگی به ایران سفر کرده‏اند همچون بسیونی و اللیثی هم گاهی قطعاتی را از استاد محمد رفعت را می‏خوانند. البته تقلید در مصر کار مسمومی است و آن‌را نمی‏پسندند اما به طور استثناء هر کدام از قراء که در تلاوت خودش از محمد رفعت بهره گرفته‏اند این عمل آنان با استقبال روبرو شده است در واقع تنها تقلید از رفعت است که باعث سرزنش نمی‏شود و حتی افتخاری بزرگ هم به شمار می‏آید.

حالت معنوی صدای رفعت ناشی از روحانیت شخصی او است

شاه‏میوه ویژگی‏های لحنی محمد رفعت را چنین بیان کرد: مرحوم رفعت به طور کلی صدای ممتازی داشت که در تقسیم‏بندی اصوات قرآنی جزء اصوات خاشع به حساب می‏آید، صوت خاشع یعنی صوتی که بر شنونده تاثیر می‏گذارد و در او حالت خشوع به وجود می‏آورد. صوتی که حزن را به شنونده انتقال می‏دهد. ما در مورد همه قراء مصری این تعبیر را نداریم اما به طور مثال محمد صدیق منشاوی هم دارای صوت خاشع بود و شنونده را تحت تاثیر قرار می‏داد.

 شاه‏میوه:
رفت و برگشت‏هایی که استاد رفعت به طور مرتب از یک طبقه صوتی به سمت قرار و یا برعکس انجام می‏داده است یکی از دلایلی است که سبب ممتاز شدن سبک وی شده است

این قاری بین‌المللی قرآن کریم ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‏های مهم رفعت جنس صدا و نوع صدایی است که وقتی با الحان همراه می‏شود تاثیر زیادی می‏گذارد، همچنین حالت معنوی که در صدای ایشان وجود دارد ناشی از روحانیت شخصی و خلقیات ایشان است، به طور مثال مرحوم رفعت وقتی به تلاوت قرآن می‏پرداخت بسیاری از افرادی که تلاوت ایشان را می‏شنیدند می‏گفتند انگار او در بهشت نشسته است و قرآن می‏خواند.

وی تصریح کرد: روح تحزن و تاثیر معنوی در تلاوت ایشان کاملاً هویدا است که بخشی از این تحزن به نوع نغماتی که استفاده می‏کرد برمی‏گشت. مقامات محزون تلاوت همچون صبا و کرد در تلاوت رفعت بسیار به چشم می‏خورد، همچنین بخشی از این امر نیز به حس و حال معنوی مرحوم رفعت برمی‏گردد.

شاه‏میوه به بحث رفت و برگشت‏هایی که استاد رفعت به طور مرتب از یک طبقه صوتی به سمت قرار و یا برعکس انجام می‏داده است، اشاره کرد و گفت: همین امر یکی از دلایلی است که سبب ممتاز شدن سبک رفعت شده است، مسئله غفله‏ها یا فرم پایان دادن به نغمات و الحان نیز خاص محمد رفعت است و قراء مصری که از رفعت تقلید می‏کنند وقتی وارد لحن رفعت می‏شوند به لحاظ غفله و حالت‏هایی که به صدا می‏دهند، کاملاً متمایز از لحن خودشان هستند، به این ترتیب است که سبک رفعت یکی از سبک‏های ماندگار عالم تلاوت قرآن کریم است.

تفاوت ردیف‏ها در هر تلاوت استاد رفعت دیده می‏شود

این قاری بین‏المللی قرآن کریم تقلید از سبک محمد رفعت را محال ندانست اما بسیار مشکل عنوان کرد و گفت: تقلید از سبک رفعت دشوار است چون تفاوت ردیف‏ها در هر تلاوتی دیده می‏شود، زمانی می‏توانیم بگوییم یک سبک قابل تقلید است که حداقل در ۱۰ یا ۱۵ تلاوت ریشه‏های مشترک آن سبک را پیدا کنیم و بر اساس ریشه‏های مشترک و اسکلت کلی که به دست آورده‏ایم به تقلید از آن بپردازیم اما چون سبک رفعت در هر تلاوتی متفاوت از تلاوت بعدی است و به نوعی بداهه‏خوانی می‏کرده است به ندرت می‏توان ردیف مشترکی را از کل تلاوت‏های او اقتباس و آن را تقلید کنیم.

شاه‏میوه در پایان زیباترین تلاوت‏های محمد رفعت را که سالم و بدون ویرایش در ضبط است، تلاوت سوره‏های مبارکه «یونس، مریم، کهف و چند آیه‏ای از سوره بقره» عنوان کرد و یادآور شد: به دلیل عملیات فنی که بر تلاوت‏های استاد رفعت انجام گرفته و تلاوت‏ها از گرامافون و صفحه‏های قدیمی بر روی نوار انتقال پیدا کرده است، تلاوت‏ها مورد بازسازی قرار گرفته است و در برخی موارد صداها زیر شده است و یا کلماتی که افتادگی داشته است توسط شخص دیگری خوانده و جایگزین شده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *