خلاصه درس های استاد موسوی
فهرست مطالب ارائه شده در این جلسه:
ارائه نکات تجویدی پیرامون بعضی آیات تلاوت شده
اشاره ای به مفهوم بعضی از آیات سوره نور
مد متطَّرف الهمز
درس تجوید
تلاوت اول آیات 103تا 118سوره مؤمنون
*دقت کنید حرف «ت» تیز نشود.
*زمانی که بر روی کلمه «حق» وقف می کنیم، باید صفت قلقله حرف«ق» بیاید.
*ترتیل خوانی برای قاریان بسیار خوب و مناسب است و باید با دقت نبرها را بیاورند.
*سئوال : در آیه 108 کلمه «ٱخْسَئو» به چه معناست؟
جواب : در قیامت که بعد رحمانی خداوند تمام می شود کافران التماس می کنند و می گویند بدبختی و شقاوت به ما غلبه کرد، خدایا ما را از این عذاب جهنم خارج کن، اگر ما دوباره خطا کردیم واقعاً ظالم هستیم که در اینجا خدا با آنها قهر می کند و خطاب می کند بروید و (دور شوید) که روز رحم و مروت تمام شد.
در واقع کلمه «ٱخْسَئو» خطابی است که عرب به سگ می کنند یعنی برو.
*مفهوم آیه 109 و 110 : خدا می فرماید من بندگانی در دنیا داشتم که با من صحبت می کردند ، از من درخواست می کردند و آمرزش و ترحم می خواستند ولی شما آنها را مسخره می کردید و به آنها می خندید.
*مفهوم آیه 111 : در مقابل صبرشان در برابر فشارها و اذیت های شما به آنها جزا دادم و اینها برنده هستند.
خداوند در جای دیگر قرآن می گوید که کافران مانند چارپایان هستند حتی بدتر از آنها که این سخن موجب شبهه عده ای شده است! و می گویند این سخن خدا توهین است در حالی که این سخن تمسخر و توهین نیست بلکه توصیف آنهاست چون کافران عقل دارند ولی استفاده نمی کنند.
*مفهوم آیه 118 : شما به این تمسخرها توجه نکنید، این ندا و مناجات ها را با من داشته باشید و اجازه دهید آنها شما را مسخره کنند تا در قیامت صف شما از آنها جدا شود.
تلاوت دوم آیات 1 تا 10 سوره نور
*تفخیم حرف (ر) هنگامی که مفتوح و مضموم است فراموش نشود.
*مفهوم آیه 2 : زن و مرد زناکار را هشتاد ضربه بزنید و در این امر خداوند، رحم و مروت نداشته باشید که رأفتی در این مورد در دین خدا نیست و این صحنه را مردم باید ببینند.
*مفهوم آیه 4 : کسانی که به زنان مؤمنه نسبت زنا می دهند باید چهار نفر باشند که اگر این طور نباشد و کمتر باشند نباید اعلام کنند و اگر اعلام کنند شهادت آنها در جای دیگر پذیرفته نیست و آنان فاسقین هستند( اشاره به این مطلب که چون این جرم خیلی قبیح است و اثرات بدی دارد خداوند می خواهد اصلاً گفته نشود)
* مفهوم آیه 5 : مگر اینکه این افراد توبه کنند و عمل خود را اصلاح کنند.
*سئوال : علامت (لا) در آیه 6 چه نوع وقفی است؟
جواب : به طور کلی علامت (لا) به دو منظور استفاده می شود : 1- علامت وقف قبیح (عدم وقف) است، یعنی نمی توان بر روی آن کلمه وقف کرد چون جمله ناقص می شود 2- علامت وقف حسن است، یعنی می توان بر روی آن کلمه وقف کرد و جمله ناقص نمی شود اما نمی توان از بعد آن ابتدا کرد چون جمله بعد ناقص می شود.
*در آیه 6 علامت (لا) وقف حسن است، چون جمله اول کامل می باشد ولی نمی توان از بعد آن ابتدا کرد چون جمله دوم ناقص است.
* مفهوم آیات 6 و 7 : اگر مردی به همسرش نسبت زنا بدهد باید چهار بار در دادگاه علیه او شهادت بدهد و دفعه پنجم بگوید لعنت خدا بر من باد اگر دروغ گفته باشم.
* مفهوم آیات 8 و 9 : اگر زن نسبت زنا را بپذیرد مجازات می شود ولی اگر نپذیرد باید چهار بار قسم بخورد که این حرف دروغ است و دفعه پنجم بگوید غضب خداوند بر من باد اگر این مرد راست بگوید که در این صورت طلاق طبیعی بین زن و مرد انجام می شود و به این مراسم، لعان می گویند.
*قاری باید مفهوم آیات رابداند تا لحن بیان پیدا کند و تلاوت بهتری داشته باشد.
*نکته ای در مورد آیه 10 : این آیه را خداوند ناقص گذاشته است تا خودمان به ادامه آن فکر کنیم.(و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نبود و اینکه خداوند توبه پذیر و حکیم است)
* * *
تلاوت سوم آیات 11 تا 18
* سعی کنید در قرائت، نبرها را رعایت کنید.
*اگر بر روی مد ها تحریر می زنید سعی کنید در انتهای صدایتان آن را صاف کنید سپس وارد سبب مد شوید، یعنی با تحریر وارد سبب مد نشوید.
*مد متطَّرف الهمز: مد های متصلی که سبب آن یعنی همزه در آخر کلمه واقع شود را گویند و بهتر است به اندازه 6 حرکت کشیده شود مانند : یَشَاءُ
*یکی از مهارتهای قاری قرآن تلفظ صحیح دو حرف (ض) و (ظ) است به گونه ای که تفاوت در صدای آنها مشخص باشد.
* * *
تلاوت چهارم آیات 19 تا 24
*در هنگام تلاوت به صورت ترتیل غنه ها را فراموش نکنید.
*در ترتیل خوانی باید مدهای عارضی با هم برابر باشند.
*توجه داشته باشید در حین گوش دادن به تلاوت سایر قاریان باید آنها را تشویق کنید تا بتوانند تلاوت بهتری را ارائه دهند.
*مفهوم آیه 11 : این آیه اشاره به تهمتی می کند که بعضی از منافقین به همسر پیامبر زدند و می خواستند به ضرر مسلمانان کاری انجام دهند ولی نتیجه آن برای مسلمانان خوب بود.
*و اما داستان این چنین بود : در یکی از سفرها یک اتفاقی برای یکی از همسران پیامبر به نام عایشه افتاد. عایشه در حین سفر روی شتری نشسته بود، هنگام شب کاروان در جایی اتراق می کنند و عایشه برای قضای حاجت به گوشه ای تاریک می رود اما در این هنگام کاروان دوباره حرکت می کند و فکر می کنند عایشه هم در جایگاه مخصوص خود است، یک شتر بانی که از عقب می آمد عایشه را می بیند و جریان را می پرسد و متوجه جریان می شود و با احترام عایشه را همراهی می کند و او را به مدینه می رساند در این فرصت که عایشه از کاروان جا می ماند منافقان که به دنبال بهانه ای بودند که به نحوی از پیامبر و دین اسلام ایراد بگیرند زمینه را برای ایجاد یک شایعه زشت و تکان دهنده مناسب می بینند و شایعه سازی می کنند بطوری که این شایعه در بین همه مردم پر می شود، زمانی که پیامبر متوجه می شوند بسیار ناراحت می شوند و خود عایشه هم مریض می شود این قضیه دو ماه طول کشید و در این مدت عذاب و فشار بر پیامبر و خانواده اش بود و خداوند چون هدفی در این قضیه داشت آیه ای در این مورد نازل نکرد اما بعد از این مدت خداوند با سنگین ترین تعبیرات مردم را محکوم می کند و می فرماید:
* ادامه مفهوم آیه 11: همه کسانی که این شایعه را ساختند و پخش کردند بزرگترین گناهان را مرتکب شدند و تمام کسانی که در رأس این قضیه بودند، عذاب عظیمی شامل حال آنها می شود.
*مفهوم آیه 12: خداوند می فرماید: چرا زمانی که عده ای بد خواه شایعه ای را ساختند مسلمانان آن را ظن خیر نگرفتند و برداشت بد داشتند و نگفتند تهمت آشکاری است و ما قبول نمی کنیم.
* مفهوم آیه 13 : چرا زمانی که این شایعه پخش شد چهار شاهد نخواستید؟ چون آنها که شاهد نداشتند و در نزد خدا کاذب بودند.
*مفهوم آیه 14 : اگر در دنیا و آخرت فضل خدا شامل حال شما نمی شد عذاب دردناکی در این دنیا و آخرت شامل همه مسلمانان بود.
*مفهوم آیه 15 : به یاد داشته باشید در این ماجرا از زبان ها خبر را گرفتید و شما هم به چیزی که علمی نداشید بها دادید و آن را پخش کردید و این مسئله را چقدر آسان و کوچک پنداشتید در حالی که نزد خداوند خیلی بزرگ بود.
*مفهوم آیه 16 : برای چه زمانی که خبر شایعه به شما رسید نگفتید به ما مربوط نیست ؟ سزاوار نیست در مورد این قضیه صحبت کنیم و چرا نگفتید این بهتان و دروغ عظیمی است؟
*مفهوم آیه 17 : خدا شما را نصیحت می کند که دیگر به این مسئله برنگردید و تکرار نکنید اگر مؤمن هستید.
*مفهوم آیه 18 : خداوند می فرماید : آنهایی که دوست دارند شایعه پخش شود و لذت می برند هم در دنیا و هم در آخرت عذاب می شوند و خدا می داند آنچه را شما نمی دانید.
* * *
تلاوت پنجم آیات 25 تا 30
*دو حرکت غنه را رعایت کنید.
*کشش مد ها را فراموش نکنید.
درس تجوید
وجوه مختلف لفظ استعاذه و بسمله
- قطع جمیع : یعنی بعد از هر لفظی وقف کنیم، لفظ استعاذه همراه با وقف، لفظ بسمله همراه با وقف و سپس شروع آیه
- وصل جمیع : یعنی لفظ استعاذه و بسمله و شروع آیه را به هم وصل کنیم.
- قطع اول وصل ثانی : یعنی پس از لفظ استعاذه وقف کنیم و لفظ بسمله را به آیه وصل کنیم.
- وصل اول قطع ثانی :یعنی لفظ استعاذه و بسمله را به هم وصل کنیم سپس وقف کنیم و بعد آیه را شروع کنیم.
وجوه قرائت پی در پی دو سوره در یک مجلس :
- قطع جمیع : یعنی در آخر سوره ای که می خوانیم وقف کنیم سپس لفظ بسمله سوره دیگر را بگوییم، دوباره وقف کنیم و آیه اول را تلاوت کنیم.
- وصل جمیع : یعنی انتهای سوره ای را که می خوانیم به لفظ بسمله و آیه اول سوره دیگر وصل کنیم.
- قطع اول وصل ثانی : یعنی در آخر سوره ای که می خوانیم وقف کنیم و سپس لفظ بسمله سوره دیگر را به آیه اول آن وصل کنیم.
موارد وصل سوره انفال به سوره توبه :
1- وصل : آخر سوره انفال را به اول سوره توبه وصل کنیم.
2- وقف : در آخر سوره انفال وقف کنیم و سپس سوره توبه را شروع کنیم.
3- سکت: در آخر سوره انفال سکت ایجاد کنیم یعنی قطع صوت بدون نفس کشیدن و سپس سوره توبه را شروع کنیم.