«عبدالباسط» در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از قاریان ممتاز مصری، تأکید شد: «عبدالباسط» در نمایش موسیقایی آیات با طی مسیری متقن و بهره‌مند‌ از نغمات اصیل عرب قدرتمند عمل می‌کرد.

نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در بخش‌های پیشین نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در ایکنا برگزار ‌شد، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری قرآن، تأکید شد: تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است.
در ادامه این نشست، تلاوت سوره مبارکه حشر با صدای این استاد قرآنی پخش شد، سپس سلیمی پیشکسوت قرآنی، خواستار شد تا نشستی ویژه، به منظور طرح آسیب‌هایی که امکان رخ دادن آن در قرائت قرآن وجود دارد ــ البته بدون نام بردن از قراء ــ برپا شود و ویژگی‌های قرائت شایسته کتاب خدا معرفی و علل اصلی جاودانگی و ماندگاری تلاوت‌های قرآن قاریانی، همانند عبدالباسط بررسی شود.

وی افزود: وقتی از طارق فرزند عبدالباسط محمد عبدالصمد، رمز جاودانه ماندن صدای پدرش را جویا شدند او به سه نکته کوتاه اشاره کرد، پدرم، قرآن را با جان و دل تلاوت می‌کرد، قرآن را خالص برای خدا می‌خواند و تقوای الهی را مراعات می‌کرد.

با برقراری ارتباطی تلفنی با «طارق عبدالباسط» وی در گفت‌وگو با ایکنا با بیان این‌که این استاد در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد، گفت: امتیاز عبدالباسط نسبت به سایر قاریان نفس طولانی، به تصویر کشیدن زیبای آیات قرآن، صدای زیبا، حسن اداء و رعایت کامل تجوید است، استاد با ویژگی نفس طولانی به ویژه در سوره‌های بلندی که مناظر قرآنی را برای شنونده ترسیم می‌کند بر دیگر قاریان برتری دارد.
متن کامل این مصاحبه را اینجا ببینید!

در ادامه این نشست، پورزرگری اظهار کرد: خبر فوت عبدالباسط برای من که از کودکی قرآن را با صدای ایشان شناختم و یاد گرفتم بسیار سنگین بود، هر موقع صدای ایشان را می‌شنوم، حس غریبی به من دست می‌دهد، عبدالباسط سال ۱۳۶۷ هجری شمسی فوت کرد و آن سال بزرگداشتی از سوی جامعه قرآنی استان تهران در مسجد ‌الجواد (ع) تهران برگزار شد که استادان پورفرزیب (مولایی) و اربابی نیز حضور داشتند.

این قاری بین‌المللی با اشاره به‌ این‌که جامعه قاریان قرآن از هر مذهبی باشند، علاقه خاصی برای یکدیگر قائل هستند، بیان کرد: حدود ۱۸ ساله بودم، علاقه‌ام به عبدالباسط مرا به این بزرگداشت و محفل قرآنی سوق داد، افرادی در این محفل حضور داشتند که به لحن این استاد می‌خواندند، استاد اربابی مرا به استاد پورفرزیب معرفی کرد و پیشنهاد داد تا من نیز به سبک عبدالباسط تلاوت داشته باشم.

وی تصریح: عبدالباسط با ویژگی‌های صوتی خاص خودش، فضایی نوین را برای تلاوت‌هایش ایجاد کرد در زمانی که قراء دیگری هم قرائت می‌کردند و فضای خوانندگی هم در زمینه غیر قرآنی فراوان بود، اما ایشان هیچ‌گاه از آن مسیری که برای خود تعیین کرده بود، خارج نشد و به جو‌گرفتگی دچار نشد و در تلاوت‌هایش از یک روال متقن و مشخص و با استفاده از نغمات اصیل عرب بهره می‌برد و حتی از گوشه‌های موسیقی نیز استفاده نمی‌کرد و شاید از یکی دو تا از نغمات عرب مانند، نهاوند و سه‌گاه در موارد معدود بهره می‌برد.

«عبدالباسط محمد عبدالصمد» قاری مشهور جهان اسلام

این داور قرآنی با اشاره به این‌که روح و فضای کامل در تلاوت‌های عبدالباسط وجود داشت، گفت: ایشان حتی از جواب جواب هم استفاده نکرد و این نکته‌ای است که نشان می‌دهد، وی به تقوای در قرائت بسیار مقید بود و در باب فصاحت و حسن اداء تلاوت و تجوید از تمام توان خود استفاده می‌کرد تا کلام خداوند را صحیح و رسا به گوش مستمع برساند و الحان را با توجه به معانی انتخاب می‌کرد.

وی عنوان کرد: شاید این تصور شکل گرفته باشد که افرادی بیشتر به دنبال فضای موسیقایی در تلاوت‌شان هستند که در پی تصویرگری آیات باشند، اما به طور حتم تصویر‌گری و صورت‌گری در بسیاری از تلاوت‌های عبدالباسط، مانند تلاوت‌ جاودانه او از سوره‌های حشر و مریم به روشنی قابل شهود است و نوع انتخاب آیات با در نظر گرفتن مکان تلاوت قرآن، یک تناسبی را با محفل و مناسبت روز داشته است، حتی زمانی که در بارگاه امامان کاظم و جواد (ع) تلاوت می‌کرد، در پایان تلاوت‌اش، آیات پایانی سوره فجر را قرائت می‌کند.

پورزرگری درباره توسل عبدالباسط به اهل‌ بیت (ع) چنین گفت: ایشان رسمی داشت که هر روز صبح دو رکعت نماز به سیده‌ زینب و دو رکعت نماز به حضرت امام حسین (ع) هدیه می‌کرد و این توجه ایشان را به افرادی که در پیشگاه خداوند وجیه و دارای ارزش و اهمیت هستند، می‌رساند و این مطلب حاکی است که صرف‌نظر از توانمندی در قرائت، وی از غرور به دور بود و تقوای روح، خضوع و خشوع و به ویژه مردم‌داری ایشان عاملی شد که همه ملت‌ها از صدای او لذت ببرند.

وی عنوان کرد: یک زن و شوهر هندی که علاقه فراوانی به عبدالباسط داشتند، منزل ایشان را در قاهره پیدا می‌کنند، استاد آن‌ها را به منزل خود دعوت می‌کند و تلاوت اختصاصی برای آن‌ها انجام می‌دهد که بسیار زیباست در عین این‌که این تلاوت در منزل ایشان و تنها در حضور دو نفر قرائت شده است، اما عبدالباسط تمام آن حس و حالی که باید در یک جلسه‌ قرآن با تعداد فراوان مستمع ایجاد شود، دارد چون ایشان برای خداوند قرائت می‌کرد و تعداد افراد حاضر در مجلس برای او ارزش نداشته است، این تلاوت‌ و بسیاری دیگر از تلاوت‌های عبدالباسط که در مکان‌های مختلف قرائت شده، توسط یک اروپایی جمع‌آوری شده است.

پورزرگری اظهار کرد: توصیه من به دوستانی که در ابتدای شروع فن قرائت قرآن هستند، این است که اگر می‌خواهند قرآن را خوب تلاوت کنند، این سو و آن سو نروند، هیچ‌جا بهتر از نغمات عبدالباسط نیست و پایه قرائت قرآن خود را با نوای عبدالباسط محکم کنند و حسن اداء و صحت قرائت را بر این مبنا شروع کنند و این‌گونه تلاوت‌ آن‌ها دست‌خوش ضعف در حسن اداء نخواهد شد.

در ادامه این نشست، گفت‌و‌گوی تلفنی ایکنا با «محمدکاظم محمدزاده» پخش شد که وی با اشاره به این‌که فن قرائت قرآن این استاد شهیر مصری کلاسیک است، گفت: در مقایسه با سایر قراء هم‌عصر او در مصر، تلاوت‌هایش کامل و جامع است و فن تلاوت‌های استاد عبدالباسط را عموم مردم به خوبی می‌فهمند.

«محمدکاظم محمد‌زاده» پیشکسوت قرآنی

وی اظهار کرد: صوت ایشان را می‌توان اطلع من الشمس نامید و صوت او رسا و شفاف و صدایی به طور کامل حساب شده و همه‌پسند است به صورتی که شنیده‌ شده که فقط در یکی از مجالس تلاوت قرآن ایشان بیش از ۱۰ نفر به دین اسلام مشرف می‌شوند.

محمد‌زاده در پاسخ به این پرسش که کدام قراء سبک تلاوت‌های عبدالباسط را دنبال می‌کنند؟ گفت: با وجود این‌که بسیاری از قاریان در دنیا دارای تلاوت‌هایی ماندگار هستند، اما معدل تلاوت‌های عبدالباسط از همه بالاتر است و تا به امروز فردی نتواسته است جای ایشان را بگیرد.

در ادامه برپایی نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» موسوی‌بلده عنوان کرد: بزرگان ما فرمودند، سعی کنید، پخته شوید تا داغ شوید، هر چیزی که پخته شود، دیگر خام نمی‌شود و قراء بابد به گونه‌ای تلاوت کنند که مخاطب پخته شود تا داغ شود، در تلاوت قاریانی داریم که در مجلس تشویق و فریاد همه حضار را در می‌آورند، ولی این شوق و ذوق پس از گذشت نیم ساعت تمام می‌شود، عبدالباسط از معدود قاریانی است که به جایی که شنونده را داغ کند، می‌پزد.

وی ادامه داد: قرآن و عترت (ع) همیشه در کنار یکدیگر بودند و تنها پیامبر (ص) آ‌ن‌ها را در کنار هم قرار نداده است و از ابتدا این دو با هم بوده‌اند و از یکدیگر جداشدنی نیستند و در تلاوت قرآن از توجه بر اهل‌بیت (ع) نمی‌توان، جدا بود و تلاوت‌کننده قرآنی که این دو را جدای از یکدیگر در نظر می‌گیرد، معلوم نیست قرآن خواندنش، چقدر قرآن خواندن است، در زمان تلاوت قرآن، اگر محبت به اهل‌بیت (ع) وجود داشته باشد، آن تلاوت ماندنی می‌شود.

موسوی در پایان یادآور شد: تلاوتی که با نمک اهل ‌بیت (ع) مخلوط شده باشد، ماندگار است، مانند تلاوتی که استاد «محمد لیثی» از سوره آل‌عمران در دانشگاه علوم و فنون فارابی ارائه کرده است که قبل از آغاز تلاوت قرآن، ذکری از فضایل اهل‌ بیت (ع) دارد که عاملی می‌شود که تلاوتش همراه با حزن باشد و در ابتدای قرائتش با صدایی بغض‌آلود تلاوت خود را آغاز می‌کند که این تلاوت است که در میان سایر تلاوت‌هایش ماندگار می‌شود.