عظمت کلام قرآن به بزرگی خداوند است/الحان قاری باید متناسب با شأن قرآن باشد
یکی از مهمترین احادیثی که در اغلب اذهان متفاوتر می شود حدیث اقرء القران بالحان العرب می باشد. جنیان که قرآن را با الحان و نغمات عرب تلاوت کنید این حدیث معروف همواره مورد توجه عالمان و فقهای علم و فنون قرائت قرار گرفته است است و هرکدام سعی بر اثبات و یا نفی آن داشتند. بررسی های تاریخی موسیقی عصر نزول قرآن این حقیقت را روشن می سازد که در میان گونه های مختلف آهنگ و موسیقی اعراب، یهود و نصاری، مولفه هایی موجود است که با الفاظ، کلمات و اهداف بلند کلام الهی سازگاری ندارد و رسول خدا (ص) در صدد منع مسلمانان از این نوع قرائت ها بوده اند. از جمله این نوع موارد منفی که مسلمانان از آن برحذر داشته اند عبارتند از:
قرائت کلام الهی به همراه نواختن آلات موسیقی، اصل قرار گرفتن آهنگ و موسیقی به جای کلمات به گونه ای که به تبعیت از آهنگ کششی در برخی حروف و حرکات ایجاد گردد و کلمه را از شکل اصلی خود خارج نماید. بکارگیری آهنگ های مبتذل و مناسب با مجالس لهو و لعبان گونه که معمولا دختران خواننده در مجالس گوناگون برای تحریک احساسات و شهوات مخاطبان استفاده می نمودند. استفاده از نغمات ثابت و تکراری؛ زیرا قرآن کریم مشتمل برآیات مختلف از وعده و وعید و انذار و بشیر و… است و القاء مفهوم صحیح آنها نیازمند به آوا و بیانی متفاوت از دیگری دارد.
بیشترین اختلاف میان فقها و شارحان حدیث، پیرامون واژه «لحن» است و هرکدام از آنها با مذهب اعتقادی و جهت گیری مذهبی و تخصص علمی خویش در جهت توجیه آن برآمده اند. برخی براین باورندکه منظور از «لحون عرب» که پیامبر(ص) توصیه به قرائت متناسب با آن نموده اند، عبارتست از برخی قواعد لهجهای در زبان عرب همچون اماله و تفخیم و… طبق این برداشت پیامبر اکرم (ص) جهت سهولت در تلفظ کلمات قرآن، به مسلمانان اذن داده اند که با یکی از لهجه های عرب و اصول حاکم برآن مانند اماله،تفخیم و …به قرائت کلام الهی بپردازند.
پس از گذر از سیر تاریخی از مفهوم لحن در قرائت قرآن کریم آشنایی با سیر تاریخی موسیقی هایی عصر قرآن می توان استنباط کرد که با توجه به اهمیت و جایگاه والای آیات قرآن کریم که منتسب به پروردگار عالم است باید در انتخاب الحان دقت و ظرافت بیشتری صرف کرد و متناسب و جایگاه این آیات از الحان اصیل عربی استفاده نمود.در حقیقت نوع الحانی که قاری قران هنگام تلاوت به کار می‌گیرد باید متضمن معنا و مفهومی آیات قرآن کریم باشد و قاری ضمن رعایت طهارت ظاهری و باطنی و تاثیرپذیری پیش از مستمع از آیات الهی، موسیقی و آهنگ خود را بر اساس معنا و مفهوم تنظیم نماید.
محمود لطفی نیا با اشاره به این نکته که قاریان قران باید بدانند که هنگام تلاوت از چه لحنی استفاده می کنند و متناسب با شأن ایات باشد گفت: قاری هنگام خواندن قرآن باید بداند که آیات الهی به اندازه که خداوند متعال عظمت و بزرگی دارد دارای ارزش است. نکته مهم در بیانات احادیث اهل بیت علیه السلام به تصریح اشاره شده است که قرآن و کلمات آن به عظمت پروردگار عالم است و خداوند متعال در آیات قرآن کریم تجلی پیدا می‌کند. لذا قاری قرآن هنگام تلاوت آیات الهی باید به این نکته توجه ویژه داشته باشد پیش از شروع آداب تلاوت قرآن را همچون طهارت ظاهری و طهارت باطنی را به خوبی رعایت کند.
وی افزود: قاری قرآن وقتی متوجه از متن کلام آیات الهی باشد باید پیام این کلمات را به خوبی متوجه شود و بداند که مقصود خداوند متعال از گفتن این جملات چیست و در قالب یک لحن و آهنگ متناسب با آن جمله و کلام به تلاوت قرآن بپردازد.انسان هیچ وقت نمی تواند اشعار حافظ ایا سعدی را در قالب ریتم هایی که متناسب با وزن شعری نیست بخواند و به طریق اولا ایات قرآن کریم نیز به همین ترتیب است که نمی‌توان با هر لحن و آهنگی آن را تلاوت کرد.نکات مهم در اجرای مهارت لحنی قاری ایجاد یک آهنگ اصیل تطبیق وزانت کلان با وزانت لحن است. در واقع همان گونه که در کلام و آیات الهی وقار وجود دارد باید در لحن تلاوت کننده آیات الهی نیز این وقار و سنگینی وجود داشته باشد.این اتفاق نمی افتد مگر آنکه آهنگ و نوع صدا گذاری ها به گونه‌ای باشد که شنونده متوجه کلام خدا شود و قلبش نسبت به آن خاشع گردد.