وقف‌های مناسب استاد «حصان» دلالت بر تعمق وی بر آیات قرآن دارد

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالعزیز محمد حصان» با اشاره به این امر که وی با فهم و درک قرآن را قرائت می‌کند و معانی و مفاهیم آیات را به خوبی می‌فهمید، عنوان شد: وقف‌های مناسب استاد «حصان» در هنگام تلاوت دلالت بر تعمق وی بر آیات قرآن دارد.

نشست تحلیل تلاوت‌های «عبدالعزیز حصان»

در بخش‌ پیشین نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالعزیز محمد حصان» از قاریان ممتاز مصری، که با حضور استادان «عباس سلیمی»، «سید محسن موسوی‌بلده» و «احمد ابوالقاسمی» از پیشکسوتان قرآنی کشورمان در سالن شورای خبرگزاری ایکنا برگزار ‌شد، با اشاره به این امر که وقتی صدا توانایی ویژه‌ای در قسمت‏های بم نداشته باشد قاری به تکرار می‌خواند، عنوان شد: «حصان» با استفاده از نغمات و گوشه‌های الحان مختلف، تلاوت قرآن را از تکرار دور می‏کند.

در ادامه این نشست موسوی‌بلده ضبط تلاوت‌های استاد حصان را دارای یک شفافیت خارق‌العاده دانست و با اشاره به دلیل این امر، عنوان کرد: من در حدود سی سال بعد از انقلاب در مصر، فردی را در مصر می‌شناسم که عاشق قرائت‌های قرآن کریم بود و از لحاظ مالی نیز فرد متمکنی بود، وی اقدام به تأسیس یک استودیوی خصوصی در مصر کرد و با دعوت از استادن قرآنی در داخل استودیو مجلس قرائت ترتیب داد و با وجود دستگاه‌های پیچیده‌ای که داشتند و صدابرداری‌های بسیار قوی، حالت استودیو را به مجلس تبدیل کرد.

وی در ادامه افزود: بدین ترتیب یک مجموعه نوارهای استودیویی مجلسی ایجاد شد، طی سال‌های اخیر تلاوت‌های خیلی از قراء که شما صدایشان را به این شفافی می‌شنوید در چنین مجالسی و در داخل استودیو ضبط شده است، مجموعه نوارهایی که قبل از آمدن استاد سید متولی عبدالعال به ایران از ایشان شنیده‌ایم در همین استودیویی که اشاره کردم ضبط و پخش شده بود.

در ادامه سلیمی نیز طی سخنانی اظهار کرد: گاهی این تصور پیش می‌آید پس از ضبط برخی از این تلاوت‌ها، مستمعان را به داخل استودیوها می‌بردند و تلاوت‌ها را پخش می‌کردند و مستمعان با فرض کردن خودشان در زمان قرائت قرآن به تشویق قاری مذکور می‌پرداختند.

موسوی در تشریح مطالب مطرح شده از سوی سلیمی تصریح کرد: قبل از این‌که خبر وجود چنین استودیوهایی به ما نیز برسد، درباره همه این تلاوت‌ها همین طور فکر می‌کردیم، اما پس از شنیدن این خبر متوجه شدیم که این امر به طور طبیعی اتفاق می‌افتد، البته در برخی مواقع به این شکل نیز عمل شده و نوارهای استودیویی و ضبط شده معمولی خشک قراء را با صدای تشویق‌های جماعتی که آن‌جا حاضر بودند مونتاژ کرده‌اند، به طور مثال تلاوت سوره مبارکه مریم از استاد منشاوی کاملا استودیویی است و تشویق‌ها مونتاژ شده است، البته این امر با مهارت انجام گرفته است و فقط در یک مورد ناشی‌گری کرده‌اند و جایی که استاد در حال تلاوت هستند صدای تشویق می‌آید.

موسوی‌بلده با اشاره به این امر که این تلاوت‌ها علاوه بر این‌که ویژگی‌ آموزشی دارند، گرمی تلاوت‌های مجلسی را هم دارا هستند، بیان کرد: برخی از قراء مصری چنان قرآن می‌خوانند که مستمع دلش نمی‌خواهد مجلس به پایان برسد، من نواری از استاد مصطفی اسماعیل دارم که وقتی بعد از ۴۵ دقیقه تلاوت قصد فرود آمدن دارد، مردم فریاد می‌کشند و اعتراض می‌کنند، البته این امر تنها اختصاص به ایشان ندارد، در یکی از این تلاوت‌ها فردی مصطفی اسماعیل را نفرین می‌کند و می‌گوید: «خدا خا‌نه‌ات را خراب کند، فرودنیا» این امر نشان می‌دهد که این قراء با توانایی فراوان طوری تلاوت می‌کرده‌اند که مستمع خسته نمی‌شده ‌است.

این پیشکسوت قرآن، صرف دانستن چند نغمه و حتی اختراع و ابداع نغمات را برای قاری کافی ندانست و گفت: قراء ایرانی فقط می‌توانند به قرائت مصری نزدیک شوند، البته این نزدیک شدن هم خارق‌العاده بودن تلاوت قراء ایرانی را می‌رساند و نسبت به خیلی از کشورها جلو هستیم، اما اگر فکر کنیم که تلاوت‌های ما نیز همچون قاریان مصری شده است و بعضا این جمله را هم می‌شنویم، ولی قبول نداریم که می‌گویند برخی ایرانی‌ها طوری قرآن را تلاوت می‌کنند که روی دست مصری‌ها زده‌اند، ما این جمله را قبول نداریم و هرگز نمی‌توانیم تلاوت مصری بکنیم، همانطور که یک مصری هم هرگز نخواهد توانست اندازه یک مداح معمولی ما مداحی کند؛ یعنی فرهنگ مداحی کشور ما به طور دقیق با فرهنگ قرائت در مصر قابل تطبیق است.

وی تصریح کرد: مداحی و حالت‌های عزاداری که در کشور ما رایج است، فرهنگ و هنر بومی کشور ما است، قرائت در کشور مصر هم بومی است، در زمان‌های قدیم در اغلب خانه‌ها روزهای اول‌ و پنجم ماه مراسم روضه‌خوانی برگزار می‌کردند و با وجود این‌که شاید کسی فرصت هم نداشت که پای روضه بنشیند ولی به صورت نذری برگزار می‌شد، در مصر هم اول یا دوم هر ماه قاری دعوت می‌کنند تا در خانه‌شان به تلاوت قرآن بپردازد، استاد حصان در چنین فرهنگی حصان شده است، البته ویژگی‌های شخصی فرد نیز مؤثر است.

وی در ادامه افزود: نکته دیگری که در تلاوت استاد حصان و یا استادان دیگر مصری به طور کلی وجود دارد این است که این افراد مصری هستند که می‌توانند این‌گونه تلاوت کنند، من تعبیری دارم که شاید اشتباه باشد.

وی با اشاره به تعبیر استاد صلاح الساقی از استادان بزرگ ادبیات مصر در پاسخ به پرسش شاگردانش که مصری‌ها چطور می‌توانند این‌گونه به قرائت قرآن بپردازند، اشاره کرد و گفت: استاد در پاسخ این پرسش گفت: این‌ها برنج نیل را می‌خورند که این چنین قرآن را تلاوت می‌کنند، رود نیل سالی دو بار برنج می‌دهد و آن‌‌ها سالی دو بار زمین‌هایشان را کشت می‌کنند، ما نیز باید از فرهنگ مداحی خودمان استفاده کنیم و آن را قرآنی کنیم، چطور یک مداح، مداحی می‌کند، چگونه حس می‌گیرد، مخاطب را چگونه می‌شناسد، حتی چطور به جمعیت نگاه می‌کند که این‌طور مداحی می‌کند، سپس این امر را قرآنی کنیم و حسی را که استاد حصان و دیگران دارند را کشف کنیم و به کار ببریم.

استاد «حصان» با صوتی سلیس مفاهیم آیات قرآن را به مستمع انتقال می‌داد

گزارش ایکنا حاکی است، در ادامه این نشست گفت‌وگوی کوتاهی در مورد شخصیت و ویژگی‌های قرائت استاد حصان با استاد «عبدالفتاح طاروطی» صورت گرفت، وی دیدگاه خود را درباره ابعاد فنی قرائت استاد عبدالعزیز حصان اینگونه بیان کرد: حصان دارای سبک فنی پیشرفته‌ای در قرائت قرآن کریم بود که بسیاری از ویژگی‌های ممتاز قاریان بزرگ جهان اسلام را شامل می‌شد، وی توانمندی‌های صوتی بسیار بالا و قوی داشت و قرآن کریم را با نفس‌های کوتاه قرائت می‌کرد؛ این قاری بزرگ مصری صوت قرآنی را بسیار روان و زیبا ادا می‌کرد، به گونه‌ای که شنونده احساس می‌کرد، هنگامی که استاد عبدالعزیز حصان آیات قرآن را تلاوت می‌کند، مفاهیم و مبانی آیات را به خوبی می‌فهمد.

نشست تحلیل تلاوت‌های «عبدالعزیز حصان»

وی استاد حصان را دارای صدایی معنوی و روحانی دانست و گفت: صدای استاد حصان روح و جان شنوندگان را قبل از این‌که گوش آنان را مورد خطاب قرار دهد تحت تأثیر قرار می‌داد، این قاری مصری آموزه‌ها، احکام و مبانی قرآن را به خوبی درک می‌کرد و در وقف و ابتدا استاد بود.

استاد طاروطی در پاسخ به این پرسش که آیا استاد حصان دارای سبک و اسلوب خاصی در قرائت قرآن بود یا از سایر مشاهیر قرائت پیروی می‌کرد؟ تصریح کرد: استاد عبدالعزیز محمد حصان دارای سبک خاصی در قرائت قرآن بود و همه می‌دانند که این استاد بزرگ از برترین قاریان مصر در زمینه ادای صوت قرآنی بود، زیرا توانمندی صوتی بالایی داشت و حتی از ویژگی‌های خاص وی نسبت به شنوندگان این بود که عوام اداء صوت قرآنی استاد حصان را نمی‌شناختند، اما اهل تخصص و شنوندگان آشنا با قرائت‌های قرآنی به صدای استاد شیخ عبدالعزیز عشق می‌ورزیدند.

این قاری قرآن کریم ملقب شدن استاد حصان به «ذی الصوت الدافی» (دارای صدای گرم و ملایم) و «القاری الفقیه» را چنین بیان کرد: استاد حصان با فهم و درک قرآن را قرائت می‌کند و معانی و مفاهیم آیات را به خوبی می‌فهمید، وقف‌های قرآنی وی دلالت بر تعمق وی بر آیات قرآن دارد، وی همچنین با فکر و بینش قرآن را قرائت می‌کرد. استاد شیخ عبدالعزیز حصان با وقوف و آگاهی کامل وقف می‌کرد و به شیوه‌ای قرآن را قرائت می‌کرد که بتواند مفاهیم و معنای قرآن را به شنوندگان القا کند.

طاروطی با ذکر خاطراتی که از استاد حصان داشته است گفت: من با استاد عبدالعزیز حصان ارتباط نزدیکی داشتم و با یکدیدگر تلفنی صحبت می‌کردیم، استاد حصان از قرائت‌های من که در رادیو مصر تلاوت می‌کردم، بسیار متأثر می‌شد و پس از هر تلاوت با من تماس می‌گرفت و به من می‌گفت «استاد طاروطی در این قرائت بسیار خوب بودی، صوت قرآنی را بسیار زیبا و ممتاز ادا کردی» و این مسأله باعث شجاعت و اعتماد به نفس بیشتر من می‌شد و انگیزه من برای ممارست و تلاش در زمینه ادای صوت قرآنی را بیشتر می‌کرد.

وی در ادامه افزود: زمانی که جوانان مسلمان مشاهده می‌کنند که کشورهای اسلامی و مؤسسه‌های قرآنی حافظان و قاریان قرآن را تجلیل می‌کنند این مسأله باعث عشق به قرآن در میان جوانان می‌شود و آرزو می‌کند که قاری قرآن باشد تا در زندگی و حتی پس از مرگ مورد تکریم و تجلیل جامعه و علاقه‌مندان به این کتاب الهی قرار گیرد، آن چنان که این مشاهیر قراء از سوی خبرگزاری قرآن ایران (ایکنا) و جامعه ایران تکریم می‌شوند.

استاد طاروتی بیان کرد: من پیوسته به نوارهای صوتی استاد عبدالعزیز حصان گوش فرا می‌دهم و امیدوارم این میراث قرآنی ارزشمند حفظ شود و نوارهای صوتی این استاد در میان جوانان کشورهای اسلامی توزیع شود تا جوانان از قرائت قرآنی این استاد بزرگ بهره‌مند شوند، زیرا استاد عبدالعزیز حصان در برخی مواقع سه تا چهار کلمه را با یک نفس قرائت می‌کند و این برای جوانان بسیار مؤثر و جذاب است و باعث تأثیرگذاری قرآن در قلب‌های شنوندگان می‌شود.

وی در پایان یاداور شد: آرزو می‌کنم که خبرگزاری قرآنی ایران پیوسته در زمینه خدمت به قرآن موفق باشد و از ایکنا به عنوان یک سازمان تخصصی قرآنی که برای حفظ میراث اهل قرآن و تکریم آن‌ها تلاش می‌کند، صمیمانه تشکر می‌کنم، اما من از این سازمان اسلامی قرآنی خواهش می‌کنم که قاریان را تا زمانی که زنده‌اند تکریم کند، زیرا قاریانی که فوت کرده‌اند، این تجلیل و تکریم را احساس نمی‌کنند و اگر قاریان تا زمانی که زنده‌اند مورد تجلیل و تکریم قرار گیرند، احساس می‌کنند که ارزش کار آنان بیشتر دیده می‌شود و دیگران قرائت زیبای آنان را دوست دارند.