ورود سیستم‌های صوتی ظرایف تلاوت‌های «رفعت» را نمایان ساخت

یکی از کارشناسان قرائت قرآن کریم با اشاره به این‌که ارزیابی کردن صدای محمد رفعت به عنوان صدایی ضعیف، جفا در حق این استاد بزرگ قرائت قرآن است، گفت: ورود سیستم‌های صوتی ظرایف تلاوت‌های «رفعت» را نمایان ساخت.

«مجید جدیدی» قاری ممتاز قرآن و کارشناس قرائت قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) در راستای تحلیل تلاوت‌های استاد محمد رفعت با بیان این مطلب گفت: هیچ فردی را نمی‌توان یافت که در کار و هنرش از تجربه استادان قبل از خود استفاده نکرده باشد، این در همه علوم و رشته‌ها یک اصل است، همه هنرمندان برای این‌که بتوانند سبکی با ویژگی‌های نوین ایجاد کنند از تجارب استادان خود بهره گرفته‌اند، به طور حتم قاریان قبل از استاد رفعت در شیوه تلاوت ایشان تأثیرگذار بودند، البته این میزان تأثیر شدت و ضعف دارد، اما این‌که ایشان از تجربیات استادان قبل از خود استفاده نکرده‌اند، محال است.

وی ادامه داد: به طور نمونه، تلاوتی از شیخ «منصور بدّار» را برای چند نفر از قاریان بین‌المللی کشورمان که این قاری مصری را نمی‌شناختند، گذاشتم، می‌گفتند مثل «مصطفی اسماعیل» می‌خواند در صورتی که بدّار استاد شیخ مصطفی اسماعیل و «عبدالباسط محمد عبدالصمد» بوده است و این مصطفی اسماعیل است که شبیه استادش بدّار می‌خواند.

جدیدی با اشاره به تلاوت سوره هود استاد محمد رفعت آن را به عنوان زیباترین و فنی‌ترین تلاوت ایشان نام برد و گفت: رادیو انگلستان در طول سه روز در مسجدی در شهر قاهره، این تلاوت را ضبط کرده است که هم‌اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود، اما چرا این تلاوت دل‌نشین است، چون کیفیت ضبط و سیستم صوتی آن خوب است؛ این‌که می‌گویند صدای محمد رفعت ضعیف بوده است، این جفا در حق ایشان است، محمد رفعت با آمدن سیستم‌های صوتی ظرایف کارش مشخص شد و تلاوت سوره هود در میان سایر تلاوت‌های مرحوم رفعت به همین دلیل جاودانه شد، چون ظرایف کار رفعت کاملا در آن نمایان است.

وی دلایل مشکل بودن تقلید از سبک مرحوم رفعت را قدرت خاص و تحریرپذیری بالای او دانست و افزود: احساس منحصر‌به‌فرد و بالایی در تلاوت ایشان حاکم است؛ قاریان جوانی که شروع به تقلید از این قراء می‌کنند،گاهی ممکن است لحن را دقیق بگیرند، اما هیچ‌گاه نمی‌توانند مانند آن قاری اجرا کنند، چون آن حسی که آن قاری در حین اجرا داشته است، دست‌یافتنی نیست و بالا بودن حس در تلاوت‌های محمد رفعت، تقلید از سبک او را مشکل‌تر می‌کند.

این کارشناس قرائت قرآن کریم ادامه داد: یکی از موارد مهم، فهم سیاق آیات و فضای مفهومی آن است به ویژه در تلاوت‌های قرائی قدیمی مانند محمد رفعت؛ این قراء با آیات ارتباط معنوی خاصی پیدا می‌کردند و هر قاری که بخواهد از این افراد تقلید کند، باید به خود‌ساختگی و دانش بلاغت دست پیدا کند، تا از آن آیات بهره خودش را ببرد و بتواند از تلاوتش لذت برد تا آن را بتواند به خوبی ارائه کند.

وی در پایان گفت: به چه دلیل تلاوت‌‌های عبدالباسط و «محمد صدیق منشاوی» ماندگار شدند، چون حس خوب و احساس بالایی در تلاوت و درک بالایی از مفاهیم آیات داشتند و این توانایی نیز در رفعت وجود داشت تا این مفاهیم را در لحنشان نیز پیاده کنند، اما قراء ایرانی کمتر از این موضوع بهره برده‌اند، کما این‌که مداحی موفق خواهد بود که احساس خوبی داشته باشد و با معانی اشعار و فضایی که مدیحه‌سرایی می‌کند، ارتباط برقرار کند؛ قاری حرفه‌ای علاوه بردانستن مفاهیم آیات، باید بر دانش بلاغی نیز مسلط باشد تا دقیق‌تر تلاوت کند.

یادآوری می‌شود، این قاری ممتاز و کارشناس قرآن کریم در بخش نخست این گفت‌وگو گفت: مشخصه تلاوت‌های محمد رفعت قفله‌های کوتاه و مختصر است، اما قاریان امروز به دو دلیل قفله‌هاشان طولانی شده است، یکی به دلیل مشکل بودن این شیوه و دیگر این‌که قفله‌های طولانی، تلاوت را عوام‌پسند و جذاب‌تر می‌کند.