استاد محمود علی البنا و حکایت تأسیس اتحادیه قاریان مصر

شنبه، ۲۶ آذر برابر با هفدهم دسامبر، سالروز ولادت استاد محمود علی البنا، یکی از قاریان بزرگ مصر و جهان اسلام و یکی از شرکای تأسیس اتحادیه قاریان و حافظان قرآن کریم در مصر است.

استاد البنا در زمره قاریان دوره سوم قراء کشور مصر است. دوره‌ای که آن را عصر طلایی تلاوت قرآن کریم در این کشور قلمداد می‌کنند و قاریان بزرگی نظیر مصطفی اسماعیل، منشاوی و عبدالباسط در آن زندگی می‌کردند.

شیخ محمود علی البنا در ۱۷ دسامبر ۱۹۲۶ میلادی در روستای شبرا باص از توابع شهر شبین الکوم در استان المنوفیه مصر متولد شد. پدر شیخ محمود نذر کرده بود که پسرش را حافظ کل قرآن کریم کند و از همین رو  او را به مکتب‌خانه روستا فرستاد. شیخ محمود نزد شیخ موسی المنطاش در سن ۹ سالگی حافظ کل قرآن کریم شد.

شیخ محمود در خاطرات خود درباره شیوه حفظ قرآن در دوران کودکی می‌گوید: من برای به ذهن سپردن هر آنچه را هر روز از مکتبخانه فرا می‌گرفتم، بسیار مشتاق بودم به نحوی که برخی شب‌ها را تا صبح بیدار می‌ماندم تا فردا مقابل استاد بی‌اشتباه محفوظات خود را ارائه دهم و بر مرور هر آنچه از قبل هم فراگرفته بودم تمرین و ممارست فراوان داشتم.

البنا سپس برای تحصیل در رشته علوم دینی به مسجد جامع الاحمدی در شهر طنطا در استان الغربیه رفت و در آنجا مشغول به تحصیل شد. او در سال ۱۹۴۷ میلادی به عنوان قاری جمعیت جوانان مسلمان مصر انتخاب شد. قبل از دهه چهل نیز او به عنوان قاری مسجد عین الحیاه و سپس مسجد امام رفاعی در قاهره منصوب شد.

اولین تلاوت رادیویی استاد محمود البنا مصادف با سالروز تولد

او ۱۷ دسامبر ۱۹۴۸ به رادیو قرآن مصر راه یافت و نخستین قرائت رادیویی خود را مصادف با سالروز تولد ۲۱ سالگی خود با قرائت آیاتی از سوره مبارکه هود، به صورت زنده به روی آنتن برد.

در سال ۱۹۵۹ به عنوان قاری مسجد احمدی در شهر طنطا در استان الغربیه منصوب شد و بار دیگر به آن شهر نقل مکان کرد و تا سال ۱۹۸۰ را در آنجا ماند.

در سال ۱۹۶۷ شیخ محمود به درخواست جمال عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر یک دوره از تلاوت قرآن کریم را همان سال برای رادیو قرآن مصر ضبط کرد.

شیخ البنا همچنین به عنوان قاری مسجد امام حسین(ع) قاهره نیز فعالیت کرد و تا قبل از وفات خود در بیستم ژوئن ۱۹۸۵ در آنجا به قرائت مشغول بود.

استاد محمود علی البنا یکی از مدافعان جدی تأسیس اتحادیه برای قاریان بود و بیش از ۲۰ سال برای تأسیس این نهاد تلاش کرد و در واقع یکی از بنیانگذاران اتحادیه بود. وی در سال ۱۹۸۴ به عنوان معاون اتحادیه منصوب شد. یعنی در واقع وی به دلیل ارادتی که به استاد عبدالباسط داشت، او را به عنوان ریاست این جمعیت معرفی کرد و خود سمت نایب‌رئیسی را به عهده گرفت.

ختم یاسین برای تأسیس اتحادیه قاریان مصر

حکایاتی درباره تأسیس اتحادیه هست که او و شیخ احمد الروزیقی نزد رئیس مجلس مردمی(پارلمان) آن زمان رفتند و او را تهدید کردند که اگر قانون اتحادیه در مجلس مطرح نشود، تمام اساتید و قاریان بزرگ را جمع و ختم یاسین [سنتی در مصر که معتقدند ختم یاسین علیه کسانی که به آن‌ها ظلم شده مجرب است و حاجت را برآوده می‌کند] کنند.

استاد محمود علی البنا بیش از ۲۰ سال برای این اتحادیه تلاش کرد و زحمت کشید تا تشکیل آن از مجلس مصر رأی آورد. پس از تشکیل «اتحادیه قاریان»، وی به دلیل ارادتی که به استاد عبدالباسط داشت، او را به عنوان ریاست این جمعیت معرفی کرد و خود سمت نایب رئیسی را به عهده گرفت.

استاد محمود البنا برای رساندن صدای قرآن به بسیاری از کشورهای جهان به عنوان قاری یا داور مسابقات سفر کرد. قرآن کریم را در مسجد الحرام و مسجد النبی(ص) و مسجد اموی هم قرائت کرده است.

شیخ محمود علی البنا پس از سفری پر مشغله در بیستم ژوئیه ۱۹۸۵ میلادی درگذشت. او را در مقبره خود که در مسجد شبرا باص که به روستای خود متصل است به خاک سپردند. حسنی مبارک، رئیس‌جمهور سابق مصر در سال ۱۹۹۰ میلادی مدالی به نام مدال علم و هنر را به او اعطا کرد.

در ژانویه گذشته دولت مصر در قالب طرحی با نام عاش هنا(مانا باد این مکان)  که به مناسبت گرامیداشت نام چهره‌های ماندگار عرصه علم، فرهنگ و هنر مصر به اجرا گذاشته است، نام شیخ البنا و منزل خود را در لیست این طرح قرار داده و تابلوی «عاش هنا» را مقابل منزل استاد در منطقه مصر الجدیده قاهره نصب کرد.

استاد محمود علی البنا از صدایی پر حجم و با استحکام برخوردار بوده است و سبک قرائت استاد به عنوان یک سبک آموزشی خاص قابل استفاده است.

به گفته کارشناسان از ویژگی‌های تلاوت وی خواندن با طمأنینه است. تحریرها در تلاوت ایشان به صورت بسیاری از قراء نیست و تقریباً لرزشی ندارد، بلکه تا حد زیادی قابل شمارش است و تحریرها متناسب با سرعت خواندن است.

 تلاوت وی با وجود کندی که در نحوه اجرا دارد، حوصله را سر نمی‌برد، بلکه نغمات آن‌قدر لطیف هستند و چینش اصوات، نتها و تحریرها در آن به حدی جذاب هستند که انسان فکر کندی تلاوت را نمی‌کند.

از دیگر خصوصیات فنی تلاوت‌های استاد البنا حزنی است که در صوت او وجود دارد و حزین تلاوت کردن اوست.

در اجرای مقامات قرآن و نغمات، حالت کلی استاد علی البنا، وقار، صلابت، ترس و خشوع در قرائت است. یعنی وی را استادی خاشع می‌دانند که هیچ گاه در بخش قرار، جواب و جواب جواب دچار تکلف نشده است.