خلاصه درس های استاد موسوی
تلاوت اول آیات 12 تا 21
- حروف را هنگام سکون باید کاملاً ساکن تلفظ کرد و به هیچ وجه نباید حروف ساکن را تکان داد. کنترل و حفظ سکون در حروف ساکن غیر از قلقله جزء مهارت های یک قاری محسوب می شود.
- آیه 13 کلمه (واضرب)در مورد حرف (ض) مسئله مهم این است که در قرائت قرآن (ض) طوری تلفظ شود که تفاوت آن با حرف (ظ) مشخص باشد. حرف (ض) پرتر و غلیظ تر از حرف (ظ) است، تلفظ حرف(ض) نسبت به (ظ) کمی بیشتر طول می کشد گوئی صدا به صورت روان جریان دارد و ناگهان به ضاد که می رسد « گیر» می کند و دوباره روان می شود. مثل حالت قدم زدن که ناگهان پا در گل فرود می رود و دوباره به حالت عادی بر می گردد. به اصطلاح صدای آن کش می آید که به آن «استطاله» می گویند.
تلاوت دوم آیات 22 تا 35
- در ذکر (بسم الله الرحمن الرحیم) حرف راء با تکلف اداء نشود.(تکریر- شدت)
- در کلمه (إن یُرِدن)ِ فقط دو حرکت کشش غنه کافی نیست(کمیت) بلکه کیفیت رعایت غنه هم لازم است، همین طور حرف یاء هم با تشدیدش به خوبی اداء شود، در غیر این صورت گویی فقط حرکت ما قبل «ن» به صدای کشیده تبدیل می شود.
- در کلمه (ضَلَالٍ) حرف (ض) یا به صورت مصری یا حجاز اداء می شود و البته باید خیلی هنرمندانه (ض) را تلفظ کرد (به دلیل شباهت آن به ظاء) اعراب به علت سنگینی حرف «ض» از «ض» اصیل فرار کرده اند. حرف «ض» درشت تر و صدا در گلو پر تر است، از تلفظ ظاء، نه با نوک زبان بلکه با عقب کناره زبان به سمت «دال مفخم» می رویم ولی با کندی. صدای حرف کش می آید و یک مرتبه جلوی سرعت را می گیرد (یعنی حرف در مخرج گیر می کند، همان استطاله) رخوت حرف ظاء معمولی است، ولی حرف ضاد رخوت ویژه دارد.
- کلمه (فَاسمَعُونِ) در اصل (فَاسمَعُونِی) بوده ولی «یاء» آن حذف شده پس در ظاهر وقف اسکان است اما در اصل وقف حذف محسوب می شود. اگر «یاء» را که در ذات آن بوده بیاوریم و تثبیتش کنیم(فَاسمَعُونِی) وقف اثبات است، ولی اگر چیزی در ذاتش بوده و نیاوریم، حذف شده یعنی «وقف حذف» مثل (وَخشَونِ-فَاسمَعُونِ) که «یاء» آن حذف شده و کسره نماینده «یاء» است، اگر بخوانیم «وقف اثبات» است ولی اگر نخوانیم «وقف حذف» است لذا در برخی روایت ها (وَاخشَونِی- فَاسمَعُونِی) خوانده می شود( اثبات)
- در آیه 26 پس از (یعملون) معنی جمله ادامه دارد، بنابراین باید مراقب باشیم که در وقف و سپس وصل، آهنگ و لحن عوض نشود و آهنگ انتظاری بماند و دنباله همان آهنگ را بخوانیم.
قِیلَ ادخُلِ الجَنَّهَ قَالَ یَا لَیتَ قَومِی یَعلَمُونَ* بِمَا غَفَرَلِی رَبِّی وَ جَعَلَنِی مِنَ المُکرَمِینَ
(بِمَا غَفَرَلِی) ابتداء قبیح است ولی چون ابتدای آیه است، خواندن آن اشکالی ندارد.
- گاهی اوقات قاریان مصری در وصل کردن سوره ها به هم سلیقه به خرج می دهند مثل استاد شحات انور در تلاوت سوره شوری و وصل آن به سوره واقعه.
(أَلَا إِلَی اللهِ تَصِیرُ الاُمُورُ* إِذَا وَقَعَتِ الوَاقِعَه)
ترجمه : اگاه باشید که رجوع تمام امور عالم آفرینش، به سوی اوست. هنگامیکه آن واقعه بزرگ قیامت واقع گردد. در این تلاوت استاد شحات انور در وقف بر (الامور) با زیبایی تمام ، شنونده را در انتظار گذاشته و بیانی ترین لحن ممکن را اجرا کرده است البته لازم به ذکر است که در روایت ورش از نافع در وصل دو سوره هم می توانیم (بسم الله الرحمن الرحیم) را بخوانیم و هم می توانیم حذف کنیم البته شیعه خواندن این ذکر را در ابتدای هر سوره واجب می داند و اهل تسنن مستحب می دانند لذا تأکید می شود قاریان شیعه در اختلاف قرائت این ذکر را خوانده و از روایات حذف بسم الله تبعیت نکنند.
تلاوت سوم آیات 36 تا 45
- (وَ مِن أَنفُسِهِم) حرف سین صفیرش به گوش برسد، ولی منظور این نیست که هنگام تلفظ این حرف صدای سوت شدید از مخرج شنیده شود.
- (لَهُم الَیلُ) نباید در حرف لام درشتی، غلظت و نیز غنه وجود داشته باشد.
- تحریرها نباید به صورت لرزشی باشد بلکه قابل شمارش و واضح زده شود.
- در کلمات (نَسلَخُ- إسلَام- مُسلِمِینَ) می تواند اختلاس صورت گیرد که این اتفاق نباید با افراط و تکلف همراه شود لذا اختلاس در حداقلی که طبیعی باشد صحیح است، یعنی از زمان حرف ساکن کم می کنیم و حروف بعدی را سریعتر می آوریم، البته افراطش در گوش شنونده شبیه تشدید خواهد شد.(نَسلَخُ، سین را در لام بزنیم) بنابراین اختلاس در حد طبیعی مجاز است و قاعده طبیعی زبان است که به طور معمول صورت می گیرد اما نباید افراط کنیم.
- کیفیت فتحه در زبان عربی و فارسی تفاوت دارد، فتحه عرب کمی به طرف کسره فارسی می رود. برای تلفظ صحیح فتحه عرب که جزء اولین کلید لهجه عرب است دهان به صورت عمودی باز نمی شود بلکه به صورت افقی تلفظ می شود.
- اگر یک قاعده را در یک تلاوت 10 دقیقه ای با تمرکز اجرا کنیم، تا حد زیادی این نکته و قاعده برای ما جا می افتد. مثلاً یکبار در تمرین روزانه فقط مراقب فتحه ها باشیم یا اشکالات دیگر را با دقت و تمرکز در همان مورد در نظر بگیریم، در نتیجه 90 درصد اشکال با این نوع تمرین رفع می شود.
تلاوت چهارم (آیات 46 تا 51)
- با دقت در معانی آیات می توان بهترین محل وقف را انتخاب کرد.
- در کلمات (صَادِقِینَ- صَیحَهً) صفیر (ص) نباید از سین ضعیف تر باشد.
- برای پیشرفت در تلاوت مهم ترین مسئله گوش دادن نوار بطور روزانه و مداوم است.