شیخ رفعت؛ نابغهای نابینا در قرائت معناگرای قرآن
شیخ محمد محمود رفعت (۱۹۵۰ – ۱۸۸۲)، ملقب به امیرالقراء، در سال ۱۳۰۰ قمری در قاهره مصر متولد شد و بر اثر بیماری تا پیش از شش سالگی، بینایی خود را از دست داد. این بیماری و نابینایی نقطه عطف زندگی شیخ رفعت است.
در میان قاریان نابغه میتوان به چند نفر اشاره کرد که نابینا بودهاند، از جمله استادان حصان، محمد عمران، محمود رمضان، سعید مسلم و محمد محمود رفعت. در تلاوت این قاریان، فقط بحث فنی تلاوت مطرح نبوده، بلکه یک حس معنوی ویژهای وجود داشته است که این مسئله در تلاوت استاد رفعت برجستهتر از دیگران است.
در دوران کودکی که استاد رفعت نابینا شده بود، با تشویق پدر خیلی زود با تلاوت قرآن آشنایی پیدا کرد و موفق شد کل قرآن را حفظ کند.
شیخ علی محمود (۱۸۷۸-۱۹۴۳) تلاوت رفعت را شنید و به شدت متأثر شد. او به اطرافیان نوید داد که آینده درخشانی در انتظار شیخ رفعت است و در سالهای نهچندان دور یکی از قاریان بزرگ جهان خواهد شد و همین اتفاق هم افتاد.
زندگی حرفهای شیخ رفعت را میتوان به دو دوره تقسیم کرد؛ یک دوره تا سن ۳۲ سالگی است که هنوز در جلسههای قرائت قرآن از میکروفون استفاده نمیشد و قاریانی که صداهای قویتری داشتند، بیشتر مورد توجه بودند و از آنها استقبال بیشتری میشد. اما دوره بعدی زندگی حرفهای رفعت، پس از ۳۲سالگی است که میکروفون مورد استفاده قرار میگرفت. در این دوره ظرافتهای لحنی و تکنیکهای خاص تلاوت استاد رفعت شنیده شد و مردم بیشتری در مصر و سراسر جهان تلاوتهای ایشان را شنیدند.
از جمله مهمترین مؤلفههای تلاوت شیخ رفعت، یکی معنویت تلاوت ایشان است و بحث دیگر بداههخوانی است که این بداههخوانی در قاریان کمتری دیده می شود. به نوعی میتوان گفت تلاوتهای رفعت معناگرا بوده است؛ یعنی حتی اگر عربی هم بلد نباشید، حس و حالی که رفعت در هنگام خواندن آیات دارد، شما را تحت تأثیر قرار میدهد.