مبحث وقف در قرائت
وقف به معنای ایستادن می باشد. قاری قرآن این توانایی را ندارد که در یک نفس یک مطلبی را قرائت کند. لذا برای تجدید نفس باید در جاهایی بایستد. جاهایی را که قاری می ایستد را موقوفه می گویند. تعریف وقف در تجوید قرآن کریم به این شرح است: قطع صدا و قطع نفس و به دنبال آن تجدید نفس و ادامه قرائت. در فن قرائت قرآن کریم با دو نوع وقف مواجه می شویم:
الف): وقوف تفسیری و مفهومی.
وقوف مفهمومی آن وقوفی هستند که علامات وقف دارند. این علامات وقف در قرآن های مختلف وارد شده است. بعضی از وقوف مفهومی علامت ندارند که چهار نوع هستند. وقف کافی، وقف تام، وقف قبیح، وقف حسن. برای شناخت این وقوف باید با معانی و لغات آشنا باشیم.
ب): وقوف تجویدی.
وقوف تجویدی ۶ نوع می باشد که ۳ نوع آن عملاً اجرا نمی شود و ضرورتی هم در اجرای آن وجود ندارد یعنی شناخت و عدم شناخت آن یکی است. در جلسه ی آینده به سه بخش دوم اشاره ای خواهم داشت.
الف): وقف ابدال.
ابدال به معنای تبدیل شدن می باشد. اگر آخرین حرف کلمه تاء گرد (ة) باشد تبدیل به هاء خواهد شد. مانند القارعة که هنگام وقف خوانده می شود القارعه. اگر آخرین حرف حرکت تنوین فتحه داشته باشد در هنگام وقف این حرکت تبدیل به الف خواهد شد. مانند احقاباً که خوانده می شود احقابا.
ب): وقف اسکان.
اسکان به معنای ساکن کردن می باشد. اگر آخرین حرف کلمه ای حرکات کوتاه و حرکات تنوین ضمه و کسره داشته باشد هنگام وقف تبدیل به ساکن خواهد شد. برای مثال: تعلمونَ ، تعلمون – کثیرٍ ، کثیر – حقٌّ ، حقّ.
ج): وقف بدون تغییر.
همانطور که از اسم این وقف پیداست منظور این است که اگر آخرین حرف کلمه ای حرکات کشیده باشد هنگام وقف بدون هیچگونه تغییری به همان صورت باقی خواهد ماند. مانند: تسرفوا ، تسرفوا – کُلوا ، کلوا.