یادی از عبدالفتاح شعشاعی؛ قاری مورد تحسین
۲۱ آبانماه (۱۱ نوامبر) سالگرد وفات شیخ «عبدالفتاح الشعشاعی»، یکی از برجستهترین قاریان مصری است که در دهه پنجاه قرن گذشته میلادی میزیسته است.
نگاهی داریم به گوشهای از زندگی این قاری برجسته مصری:
شیخ عبدالفتاح شعشاعی در ۲۱ مارس سال ۱۸۹۰ میلادی در روستای شعشاع واقع در استان «المنوفیه» مصر متولد شد. او قرآن را از همان آغاز کودکی و در زمانی که ۱۰ سال بیشتر نداشت، نزد پدرش، شیخ محمود شعشاعی حفظ کرد. شعشاعی سپس در الازهر مشغول به تحصیل شد و قرائتهای مختلف را در آن مرکز آموخت. وی سپس در میان قاریان بزرگ مصری همچون شیخ محمد رفعت، شیخ علی محمود و شیخ احمد ندا، از شهرت گستردهای برخوردار شد. شیخ عبدالفتاح شعشاعی، در قاهره گروه تواشیحی متشکل از قاریان و آهنگسازان معروف تشکیل داد که در میان آنها «زکریا احمد» یکی از آهنگسازان معروف مصر به چشم میخورد که بدین وسیله شهرت او دو چندان شد. اما چیزی که باعث شد همه او را به عنوان قاری درجه اول مصر بشناسند، تلاوت بسیار زیبای وی در شب میلاد امام حسین(ع) بود که در کنار بزرگان قرائت مانند «محمد رفعت»، «احمد ندا» و «علی محمود» اجرا و همه را مسحور صدا و الحان زیبا و موزون خود کرد. عبدالفتاح شعشاعی در سال ۱۹۳۰ میلادی به دلیل ابتلا به بیماری حنجره، قرائت قرآن کریم و حضور در گروه تواشیح را کنار گذاشت. شعشاعی در مراسم بزرگداشت سعد پاشا زغلول، عدلی پاشا یکن و محمد محمود، نخستوزیران وقت مصر به قرائت قرآن پرداخته است. او در سال ۱۹۳۲ میلادی به رادیوی مصر پیوست اما در ابتدا قرائت قرآن از طریق میکروفون را نمیپذیرفت و اعتقاد داشت که قرائت قرآن با میکروفون حرام است. اما پس از صدور فتوای جواز این نوع قرائت قرآن، شروع به ضبط تعداد زیادی از قرائتهای خود در رادیوی مصر کرد. شعشاعی همچنین قاری مسجد سیده نفیسه(س) و مسجد حضرت زینب(س) در مصر نیز شناخته میشود. این قاری برجسته مصری در ۱۱ نوامبر ۱۹۶۲ میلادی در سن ۷۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.
نظر مقام معظم رهبری درباره صوت تلاوت شعشاعی
مقام معظم رهبری درباره شیخ عبدالفتاح شعشاعی فرمودند: من از نوار عبدالفتاح خیلی خوشم میآمد؛ آن را گوش میکردم.
پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری (khamenei.ir) در مطلبی با اشاره به نظرات مقام معظم رهبری در مورد قرای بزرگ جهان اسلام، به دیدگاه ایشان درباره صوت تلاوت شیخ عبدالفتاح شعشاعی پرداخته است.
«یکی از چیزهایی که رایج شده است در بین قرّاء عرب ـ این مصریها و دیگران ـ و از آنجا به داخل کشور ما منعکس شده است، اهمیّت دادن به نفَس بلند است. من نمیفهمم وجه این کار چیست؛ هیچ لزومی ندارد که ما کلمات قرآن را، گاهی آیات را به همدیگر وصل کنیم بهخاطر اینکه نفَس میخواهیم بدهیم؛ به نظر من هیچ لزومی ندارد. یک وقتی لازم است و ادای مفهوم آیه متوقّف به این است که با یک نفَس خوانده شود، خب بله، این کار را بکنند و الّا زیبایی تلاوت و تأثیرگذاری تلاوت بههیچوجه وابسته به نفَس بلند نیست؛ که حالا بعضی از قرّاء معروف مصری هنرشان در این است که با نفَس بلند [بخوانند]؛ مستمعان هم عوامانه وقتی با نفَس بلند میخوانند، بیشتر تشویق میکنند و الله، الله میگویند. به نظر من، هم کار این [قاری] غلط است، هم کار آن مستمع غلط است. ما در بین قرّاء خوب مصری، قرّاء برجسته مصری کسی یا کسانی را داریم که نفَسشان کوتاه است، هم خواندنشان خیلی خوب است، هم تأثیرگذاریشان خوب است؛ از جمله عبدالفتّاح شعشاعی. شما میدانید نفسش کوتاه است امّا در عین حال یکی از بهترین و اثرگذارترین تلاوتها ـ که انشاءالله خدای متعال ایشان و همه قرّاء قرآن را مشمول رحمت و مغفرت کند ـ از این مرد شنیده میشود. بنابراین من خواهش میکنم که آقایان در مسئله نفَس، خودشان را اذیت نکنند. [بیانات در محفل انس با قرآن ۱۳۹۴/۰۳/۲۸]
من یادم میآید که در سابق، بعضی از این موجهای رادیویی را با زحمت پیدا میکردم. رادیوهای مصر را باز میکردم و با زحمت آن را میشنیدم. ما رفیقی داشتیم ـ خدا رحمتش کند ـ او به مصر رفته بود، چند ماه در آنجا مانده بود و نوارهای عبدالفتاح، شیخ مصطفی اسماعیل و محمّد رفعت و امثال آنان را به اینجا آورده بود. مخصوصاً من از نوار عبدالفتاح خیلی خوشم میآمد؛ آن را گوش میکردم. [بیانات در جمع قاریان قرآن ۱۳۶۹/۱۲/۰۱]