۴ سؤال که هر معلم قرآن باید پاسخ دهد
۴ سؤال که هر معلم قرآن باید پاسخ دهد
****
به گزارش ایکنا، عیدانه معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۹ اجرای طرح خانه‌های نورانی با همکاری دیگر نهادهای قرآنی و فرهنگی است. در قالب این طرح با همکاری ایکنا هر روز شاهد انتشار فایل تصویری کوتاه از یکی از اساتید قرآنی کشورمان نیز خواهیم بود. این طرح از پویش #در_خانه_بمانیم حمایت می‌کند.
محمد کاکاوند، قاری جوان و ممتاز کشور نیز همچون دیگر معلمان و اساتید قرآنی در اجرای طرح خانه‌های نورانی شرکت کرد و به بیان نکات آموزشی در مورد برگزاری جلسات آموزش قرآن و نکات کاربردی در این زمینه پرداخت. متن و فیلم در ذیل منتشر شده است.
«عرض سلام به همه علاقه‌مندان به قرآن کریم، امیدوارم در صحت و سلامت کامل به سر ببرید و در سال پیش رو از موفقیت، معنویت و مؤانست بیشتر با قرآن بهره‌مند شوید.
در ابتدا از خداوند مسئلت دارم همه بیمارانی که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بستری هستند، شفای عاجل عنایت کند و همه آن عزیزانی که دچار بیماری کرونا شده‌اند بهبودی پیدا کنند.
در اینجا، مخاطبان صحبتم، عزیزانی که به امر جلسه‌داری مشغول هستند، خواهد بود. در بحث جلسات قرآن با مسائل مختلفی روبه‌رو هستیم. البته قصد آسیب‌شناسی جلسات قرآن را ندارم. البته جلسات آموزش قرآن سنتی، دارای ضعف‌هایی هستند که اگر برطرف شوند، قطعاً بهره‌وری آن بیشتر می‌شود.
جلسات قرآن، نوک پیکان فعالیت‌های قرآنی هستند، یعنی در جامعه وقتی کسی می‌خواهد با قرآن آشنا شود، ابتدا در جلسات قرآن شرکت می‌کند. لازم و ضروری است که دست‌اندرکاران فعالیت‌های قرآنی کشور، مقداری بیشتر به جلسات بها دهند و حمایت کنند تا آن خروجی که لازم است از این حلقات قرآنی اخذ شود.
یکی از مشکلاتی که در جلسات قرآن وجود دارد، بحث محتوایی جلسات است. می‌دانیم که جلسات قرآن، کاربردهای مختلفی دارد، برخی از این جلسات جنبه تبلیغی و حمایتی دارند، صحبتم با جلساتی که رویکرد آموزشی دارند، هست.
می‌بینیم که خیلی از جلسات قرآن، متأسفانه دارای محتوای درستی نیستند، یعنی محتوای استاندارد، منضبط و دسته‌بندی شده‌ای که قرآن‌آموز از جایی مطلبی را شروع و به نتیجه برسند، وجود ندارد. در جلسات قرآن، مطالب بسیاری گفته می‌شود که بخش زیادی از آن یا کاربردی نیست و یا خیلی زود است تا قرآن‌آموز با آن روبه‌رو شود. همین باعث می‌شود مشکلات مختلف آموزشی به وجود آید. من چهار سؤال مطرح می‌کنم و فکر می‌کنم بخش مهمی از بحث محتوایی جلسات قرآن برطرف خواهد شد.
من ابتدا به عنوان معلم قرآن از خودم بپرسم که من چه چیزی می‌خواهم بیاموزم؟ یعنی محتوای درسم مشخص باشد. در اغلب جلسات قرآن این مسئله ضعف دارد. اگر کسی وارد یک جلسه قرآن می‌شود، نمی‌داند محتوای این جلسه از کجا شروع می‌شود و به کجا می‌خواهد برسد. از هر بابی مطلبی گفته می‌شود و این بزرگ‌ترین نقیصه‌ای است که بسیاری از جلسات آموزش قرآن با آن دست به گریبان هستند.
سؤال دوم این است که به چه کسی می‌آموزم؟ چه شناختی از متعلم و قرآن‌آموز خود دارم. متأسفانه بسیاری از عزیزانی که جلسه‌داری می‌کنند به خاطر عدم تسلط بر مسائل تدریس، علاوه بر اینکه مشکل اول را دارند (نداشتن محتوای مشخص) بلکه شناخت درستی هم از قرآن‌آموز ندارند و مطالبی را مطرح می‌کنند که شاید قرآن‌آموز باید ۱۰ سال دیگر آن را بیاموزد. این چیزی است که باید به آن توجه کنیم.
سؤال سومی که یک معلم قرآن باید از خود بپرسد، این است که چگونه می‌خواهد آموزش دهد؟ معلمی که در جلسه قرآن، کار آموزشی انجام می‌دهد، باید روش مناسبی برای خود داشته باشد. برخی را خودم شاهد بوده‌ام که هیچ روش مشخصی برای تدریس ندارند. جلسات قرآن اگر به شیوه سنتی که الان وجود دارد، پیش برود، طبیعتاً رونق جلسات کمتر می‌شود، چون در این جلسات نه روشی و نه محتوای مشخصی وجود دارد. ضمن اینکه مسائل تعلیمی که یک معلم باید رعایت کند نیز مد نظر قرار نمی‌گیرد.
آخرین سؤال هم این است که برای چه چیزی آموزش می‌دهد؟ ضمن اینکه باید به بحث چه کسی آموزش می‌دهد، توجه کند، باید به این سؤال نیز جواب بدهد که هدف از یادگیری این مطلب چیست؟
همه دوستانی که کار جلسه‌داری انجام می‌دهند و از جمله شخص بنده، اگر به این چهار سؤال پاسخ دهند، جلسه قرآن پویا و پرباری خواهند داشت که دقیقه به دقیقه آن قابل استفاده خواهد بود. ضمن اینکه هر کسی در آن جلسه حضور یابد به فراخور، مطلبی یاد خواهد گرفت.
البته برخی از جلسات، جنبه تخصصی دارد که روی سخنم با آنان نبود، بلکه منظور جلساتی است که حالت عمومی دارند و باید یک سیر مشخصی در رویه آموزشی خود داشته باشند. هر چند که در جلسات تخصصی هم رویه مشخصی وجود ندارد، در آن جلسات نیز اگر جلسه در باب صوت باشد، از هر بابی در مورد صوت صحبت می‌شود و قرآن‌آموز نمی‌داند این مطالب چگونه باید به هم ربط پیدا کند.
اگر جلسات حالت کارگاهی پیدا کند و محتوامحور و کیفی‌محور شود، آن بهره‌وری لازم از جلسات، به دست می‌آید و افراد بیشتر و مسلط‌‌تری در بحث تلاوت قرآن توسط اساتید و معلمین دلسوز تربیت خواهند شد.
از خبرگزاری ایکنا هم که این شرایط را فراهم کرد تا این مطالب گفته شود، قدردانی می‌کنم. از دوستان عزیز در این خبرگزاری تقاضا دارم که بر روی این مطالبی که گفته شد با بقیه صاحب‌نظران و اساتید و دوستانی که جلسه دارند، صحبت کنند تا ان شا‌الله منشأ بتوانیم خدمات بهتری در مسائل آموزشی تلاوت قرآن ارائه دهیم.»
یادآوری می‌شود، طرح خانه‌های نورانی از سوی ستاد مقابله فرهنگی با کرونا مستقر در معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدا تا انتهای فروردین‌ماه ۹۹ اجرا خواهد شد. در این طرح، برخی نهادها و مراکز مختلف قرآنی از جمله ایکنا، شورای عالی قرآن، رادیو قرآن و… با معاونت همکاری خواهند داشت.
