بدون درک آیات نمی‌توان از فن تعبیرات به‌صورت استاندارد استفاده کرد
به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، محمد کاکاوند «قاری و مدرس ممتاز کشورمان» در جلسه موسسه قرآنی امام رضا (ع) اهواز که از فضای مجازی پخش شد، به بررسی «تعبیرات، اداء مطلوب و تلاوت شایسته» اشاره کرد و اظهار داشت: در حوزه تعبیرات و اداء مطلوب، علاوه کم‌اطلاعی یا بعضاً بی‌اطلاعی بسیاری از افراد، با موضوعات مختلف و متعدد، پراکنده، مبهم، پرتکلف و البته آغشته به سلایق شخصی نیز روبه‌رو هستیم و این مسائل موجب شده است که جنبه‌های مفهومی در تلاوت‌ها کم‌رنگ شود.
وی افزود: «تلاوت شایسته» تلاوتی است که ضمن رعایت اصول تجویدی و تنغیمی، پیام محوری را برای شنونده جلوه کند و به نمایش بگذارد.
کاکاوند بابیان اینکه موضوع معنا محوری و اصالت دو مسئله مبهم در میان قاریان است که نیازمند تبیین و پرداختن به جنبه‌های نظری و علمی مخصوص به خود را دارد یادآور شد: متأسفانه در این زمینه مشاهده می‌شود که افراد مختلف، بر اساس سلایق و برداشت‌های شخصی خویش، این موارد را با عنوان معنا محوری مطرح می‌کنند که صحیح نیست.
به گفته این قاری قرآن کریم؛ برای کلمه لحن بیش از شصت معنی به‌کار رفته است که در میان این معانی، معانی ۹ گانه لحن که در تلاوت مورد دقت و نظر قرار می‌گیرد عبارتند از: لحن به معنی طرز صحبت کردن، لحن به معنی طرز بیان، لحن به معنی گویش و لهجه، لحن به معنی صوت موسیقایی، لحن به معنی موسیقی، لحن به معنی نغمه و ملودی، لحن به معنی صوت هنرمندانه، لحن به معنی خطا، لحن به معنی طنینات. این معانی ارتباط تنگاتنگی با حوزه تعبیرات دارد. وی اضافه کرد: لحن در میان قاریان نیز به معنی کاربرد خاص صدا در راستای القاء مفاهیم با ابزار نغمات است.
کاکاوند ادامه داد: تنغیم با لحن متفاوت است و تنغیم به معنی توجه به جنبه‌های موسیقایی کار هست و لحن به معنی جنبه‌های مفهومی است این در حالی است که تنغیم دارای دو معنی است؛ یک: ایجاد فراز و حضیض در کلام و دو: ایجاد فراز و حضیض در صدا به‌طوری‌که موجب ایجاد نغمه شود.
وی تصریح کرد: در تلاوت شایسته، قاری باید به مؤلفات علمی و عملی در دو حوزه لحن و تنغیم توجه و دقت کافی را داشته باشد. کاکاوند در ادامه اظهار کرد: مهم‌ترین ابزار و وسیله انتقال مفاهیم، وجود زبان مشترک و سنخیت زبان بین گوینده و شنونده است و انتقال مفاهیم در قالب کلمات و جملات به شنونده منتقل می‌شود.
به گفته وی، نغمات، کاربری احساسی دارند و وسیله انتقال احساسات هستند نه وسیله انتقال مفاهیم.
این قاری کشورمان تأکید کرد: اینکه در بعضی از مناطق، مفاهیم و معانی خاصی را به نغمات می‌دهند مربوط به فرهنگ شنیداری، فرهنگ موسیقایی، سیر و اتفاقات تاریخی آن مناطق و نغمات در آن مناطق است که برای مطالعه و تحقیق بیشتر می‌توان به کتبی که با موضوع فرهنگ موسیقی نگارش شده است مراجعه کرد.
کاکاوند گفت: ازجمله مهم‌ترین و ابتدایی ترین کارهایی که یک قاری قرآن باید قبل از تلاوت خود انجام دهد آن است که مفاهیم آیاتی که قصد تلاوت آن‌ها را دارد مطالعه کرده و سپس به تلاوت بپردازد و قاری بدون مطالعه مفاهیم و عدم درک درست از آیات، قطعاً نمی‌تواند از فن تعبیرات به شکل استاندارد و هدفمند استفاده کند.
وی با اشاره به تکنیک‌های عملی فن تعبیرات یادآور شد: در تعبیرات، فنون و تکنیک‌های زیادی مورداستفاده قرار می‌گیرد و مواردی همچون تکرارهای معنادار، نکوص، برجسته‌سازی، اشباع و تشویق، جمله‌بندی‌ها، تطویع، مواکبه، انتخاب نغمه مناسب و کنترل شدت صدا را ازجمله مهم‌ترین ابزارهای فن تعبیرات دانست.
این قاری قرآن بیان کرد: کسی که موارد مذکور را در تلاوت خود مورد توجه قرار دهد به جایگاه اداء مطلوب دست پیداکرده است و تلاوت شایسته تلاوتی است که شرایط اعتدال را در تمام حوزه‌ها داشته باشد و افراط در هیچ قسمتی از آن وجود نداشته باشد.
وی در ادامه به مهارت‌های اولیه و مهم کاربرد تعبیرات در تلاوت اشاره کرد و گفت: در وحله اول قالب لحنی و سبک لحنی تلاوت باید قابلیت اجرای فنون تعبیرات را داشته باشد. برای مثال: موارد تعبیرات در سبک استاد مصطفی اسماعیل را نمی‌توان در سبک استاد عبدالباسط اجرا کرد و هر سبکی با توجه به ظرفیت‌های لحنی‌اش، قابلیت اجرای فنون تعبیرات را دارد.
کاکاوند گفت: اهمیت قدرت تنغیم همین‌جا مشخص می‌شود زیرا با ارتقاء قدرت تنغیم، ظرفیت‌های موسیقایی برای اجرای فنون تعبیرات فراهم می‌شود.
این مدرس قرآن در پایان از ظرفیت‌های صوتی مناسب، توانمندی صوت در بخش انعطاف و وجود قابلیت حالت پذیری صدا و همچنین تسلط بر اجرای نغمات و کیفیت پردازش آن‌ها ازجمله مواردی یادکرد که زمینه را برای اجرای فن تعبیرات مهیا می‌کند