اصطلاح سبک و سنگین در قرائت قرآن کریم

میان قاریان قرآن گاها اصطلاحاتی استفاده می شود که بعضاً فهم موضوعات علمی را نامفهوم و نادرست می کند. یکی از این اصطلاحات، اصطلاح سبک و سنگین است:

الف): از نظر بکارگیری درجه صوتی صدای سبک به صدای زیر و صدای سنگین به صدای بم می گویند.

ب): از نظر محتوای فنی، صدای سبک به حالتی می گویند که محتوای موسیقایی به شکل ساده و بدون پردازش خاصی اجرا شود. عکس آن را صدای سنگین گویند.

پ): از نظر سرعت تلاوت، سبک معمولاً به سرعت تند، و سنگین به سرعت کند و با طمأنینه و بدون بطی (کندی ملال آور) اطلاق می شود.

ت): از نظر تواجد (ابجاد وجد) در مستمعین، سبک به حالتی می گویند که جنبه های ظاهری برای خواننده مهمتر از جنبه های مفهومی باشد. عکس آن را سنگین می گویند. برداشت در سبک و سنگین در این موضوع نیز تابع اطلاعات، تفکرات، پایبندی افراد به بعضی از مسائل و همچنین اصالت دادن به مسائل خاص می باشد.

ث): از نظر طمأنینه در اجرا، سبک به حالتی می گویند که به مستمع حالت آرامش ندهد. عکس آن را نیز سنگین گویند.

ج): از نظر رعایت احکام تجویدی، سبک به قرائتی اطلاق می شود که قوانین و ضوابط تجویدی در آن رعایت نشود و تلاش تنغیمی قاری بیشتر از پایبندی به ضوابط حفظ لفظ باشد. عکس این حالت را سنگین گویند.

چ): از نظر کیفیت حزن و تباکی در اجرا، کسی که با طمأنینه تلاوت کند را خاشع یا همان سنگین خوان می گویند و کسیکه جنبه های تهییجی بیشتر را ارائه کند را سبک گویند.

ح): از نظر مسائل روانی و روحی در افراد، میزان فعال بودن (تحرک اجرا) معیار سبکی و سنگینی تلاوت می باشد.

خ): از نظر جایگاه صدا در دستگاه تکلم، سبک به صدای میانی یا لیریک اطلاق می شود و صدای سنگین به صدای سینه.

د): از نظر ترتیل و شمردگی در قرائت، کسی که به صورت واضح و شمرده تلاوت می کند را سنگین و عکس آن را سبک گویند.

ذ): به لحاظ پایبندی به اصالتها کسیکه در انجام و اجرای اصالتها تلاش بیشتری کند را سنگین و اصیل و کسیکه تلاش نکند را سبک و غیراصیل گویند.

ر): به لحاظ کیفیت اداء الحروف کسیکه تمامی حق حروف را ادا کرده و به نحو مطلوب ادا کند را سنگین و عکس آن را سبک گویند.

نتیجه آنکه آن چیزی که معیار سبکی و سنگینی است، عدم افراط و تفریط است و برداشت های شخصی، نوع نگرش و تفکر افراد و … ملاک ارزشگذاری و معیارسنجی نیست.