تفسیر شیخ انصاری از لحن غنا در تلاوت قرآن
تبیین صحیح مفهوم صوت لهوی و حکم شرعی آن، رابطه وثیقی با مبحث غنا دارد. در این گزارش، صوت ملازم و ممهد معاصی به عنوان موضوع حرمت شرعی در صوت لهوی، معرفی شده است.
تحقق اصوات لهوی در برخی معانی مطرح، مثل الحان برآمده از آلات موسیقی، آواهای طربانگیز و آواز ملازم با معاصی، به دلایل متعدد، در تلاوت قرآن کریم چندان متصور نیست. از سوی دیگر، به نظر می رسد صوت لهوی به مفهوم «الحان متناسب با مجالس لهوی» منحصراً در تلاوت قرآن، متصف به عنوان حرمت باشد.
این نوع اصوات لهوی، آسیب زاترین نوع آواها در تلاوت حرفه ای قرآن کریم هستند. فقهای اهل سنت، صوت لهوی را موضوع حرمت شرعی قرار نداده و تنها از عنوان غناء استفاده کرده اند. این مسأله می تواند تأثیر بسزایی در نحوه تعامل قاریان شیعه مذهب با شیوه های معمول قاریان سنی مذهب در ایجاد سبک ها و نغمات قرآنی، داشته باشد.فقهای شیعه چندان که در تبیین حکم و موضوع شرعی غنا کوشیده اند، در تعریف مفهوم صوت لهوی، توجه نشان نداده اند «حال آنکه تبیین صحیح این مفهوم و تحدید موضوع و حکم شرعی آن، رابطه وثیقی با مبحث غنا دارد.
در این گزارش، بر آنیم که موضوع و حکم شرعی صوت لهوی را تبیین کرده و جایگاه این مسأله را در حجیت شرعی جنبه موسیقایی تلاوت، تشریح کنیم. شایان ذکر است که محققان، حکم شرعی موسیقی تلاوت حرفه ای را عموماً با معیار تحقق غنا در آن سنجیده اند، و از تنقیح مفاهیم لهو و صوت لهوی در این زمینه، غافل بوه اند» اما در ادامه این گزارش روشن خواهد شد که مفهوم صوت لهوی، بیش از مفهوم غنا در بررسی حکم شرعی موسیقی تلاوت حرفه ای، تأثیرگذار است.
این گزارش می افزاید: با نگاهی به بیانات شیخ انصاری در مبحث غنا روشن می شود که مراد از لهوی بودن صوت، در نگاه وی، همان مطرب بودن آن صوت است. برخی مؤیدات این امر، از کلام شیخ به شرح زیر است:
شیخ از اختلاف فقها و لغویان در مفهوم غنا سخن میگوید و به نکته ای اساسی اشاره می کند که می تواند کلید حل مشکل باشد. وی پس از تعریف طرب، می نویسد و «هذا القید هو المدخل للصوت فی افراد اللهو»،» و چند سطر بعد، می نویسد و «بالجمله فمجرد مد الصوت لا مع الترجیع المطرب او ولومع الترجیع، لا یوجب کونه لهواً»، این دو عبارت، به خوبی روشن می کند که منظور شیخ از لهو، همان طرب است. بنابراین صوت لهوی نیز همان صوت مطرب است که ناگزیر ترجیع نیز خواهد داشت.