ردیف‌های صوتی و لحنی در تلاوت‌های «رفعت» غیرقابل پیش‌بینی است
یکی از داوران بین‌‌المللی کشورمان با اشاره به این‌که استاد محمد رفعت بسیار در لحن تنوع‌طلب بود و الحان را به طور کامل، دقیق و استوار ارائه می‌کرد، گفت: ردیف‌های صوتی و لحنی در تلاوت‌های قرآن «رفعت» غیرقابل پیش‌بینی است.
 |
| «محمود لطفی‌نیا» از داوران بین‌‌المللی کشورمان |
«محمود لطفی‌نیا» از داوران بین‌‌المللی کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با اعلام این مطلب گفت: استاد محمد رفعت به دورانی تعلق دارد که با عنوان دوران طلایی قرائت قرآن در مصر نامیده می‌شود که در دوران اول این عصر باشکوه، می‌توان از دیگر قرائی چون؛ عبدالفتاح شعشاعی، علی محمود، احمد ندا و شیخ صدیق منشاوی ــ پدر محمد صدیق منشاوی ــ نام برد.
وی شرایط و فضای تلاوت قرآن در زمان حیات استاد رفعت را چنین توصیف کرد: قراء دوره اول عصر طلایی، پدیدار کننده دو جریان در تلاوت قرآن کریم بودند که استاد رفعت در زمان ایجاد این دو جریان تلاوت‌هایش را ارائه کرد؛ نماینده اصلی جریان اول را باید عبدالفتاح شعشاعی نامید، سبک او گفتارگرا بود و الفاظ و لحن‌الاداء در تلاوت‌هایش پررنگ‌تر شنیده می‌شد.
لطفی‌نیا در ادامه سبک جریان دوم را که پرچم‌دار آن استادان علی محمود و احمد ندا بودند، این‌گونه توضیح داد: در شیوه این گروه بیشتر جلوه‌های موسیقایی در تلاوت شنیده می‌شد، البته افراد داخل این جریان نیز به لحن‌الاداء توجه داشتند، اما وقتی به تلاوت آن‌ها دقت کنیم، در وهله اول این جلوه‌های موسیقایی است که به ذهن متبادر می‌شود.
این مدرس قرآن کریم افزود: رفعت از لحاظ صدا، صدایی شش دانگ و کامل داشت، بم بسیار خوب و از اوج قدرتمندی برخوردار بود و در توسط نیز بسیار زیبا عمل می‌کرد؛ نکته مهم درباره لحن این استاد مصری این است که بسیار در لحن تنوع‌طلب بود و الحان را به طور کامل، دقیق و استوار ارائه می‌کرد، همچنین ترکیبات لحنی ابتکاری و ابداعی در تلاوتش زیاد شنیده می‌شود.
| محمود لطفی‌نیا: |
| رفعت از لحاظ صدا، صدایی شش دانگ و کامل داشت، بم بسیار خوب و از اوج قدرتمندی برخوردار بود و در توسط نیز بسیار زیبا عمل می‌کرد |
وی تلاوت‌های استاد رفعت را انباشته از گوشه‌های ابتکاری توصیف کرد و ادامه داد: همه قراء، تلاوت‌های رفعت را سرشار از حزن می‌دانند به همین دلیل می‌توان او را قاری با تلاوت‌هایی احساسی نامید که دل به واژه، واژه قرآن داده و با این دلدادگی الحان را شکل می‌دهد؛ به طور حتم فراز و فرود‌های صدای وی در ایجاد این احساس بسیار تأثیرگذار است و عبدالعزیز حصان و محمود رمضان نیز از قرائی بودند که همانند رفعت، احساسی تلاوت می‌کردند.
لطفی‌نیا با اشاره به این‌که اصل و ریشه هنر تلاوت، ارتباط منطقی بین صوت و لحن با مفاهیم قرآن است و قاری باید این توانایی را داشته باشد تا صوت و لحن را در خدمت مفاهیم قرآن قرار دهد، گفت: قرائی که تلاوتشان مبتنی بر احساس باشد و برداشت او از عبارات و الفاظ قرآنی در زمان انجام تلاوت و بدون برنامه‌ریزی قبلی صورت گیرد و نیز برای ردیف‌های صوتی و لحنی خود برنامه‌ای نداشته باشد و در لحظه تصمیم گیرد، از تلاوت حسی چنین قاری، هیچ قاری دیگری نمی‌تواند، تقلید کند و این مطلبی است که درباره رفعت صدق می‌کند.
وی ادامه داد: در تلاوت‌های استاد رفعت در لحن پراکندگی به وجود می‌آید و چون ردیف لحنی با جزئیاتش در تلاوت‌های ایشان هرگز قابل پیش‌بینی نیست، تقلید از قرائت‌هایش سخت و چون ردیف صوتی و ردیف لحنی قابل پیش‌بینی ندارد از نظر شنونده پیچیده جلوه می‌کند.
این کارشناس قرآن تصریح کرد: تلاوت‌های مرحوم رفعت از قالب ذهنی قاری مبتدی و یا در حد متوسط فراتر است، حتی بسیاری از قراء مصری نیز نتوانستند از ایشان تقلید کنند، البته قاریان جوان دقت کنند که آن‌ها باید از نظر ردیف صوتی، ردیف لحنی، اداء و گفتار در همه زمینه‌‌ها با برنامه‌ریزی مشخص خود را آماده سازند.