«رفعت» با قدرت صوتی الحان را براساس معانی آیات پیش می‌برد
مدرس و کارشناس فنون قرائت قرآن کریم درباره ویژگی‌های لحنی و صوتی استاد «محمد رفعت» قاری مشهور جهان اسلام، گفت: «رفعت» متکی بر قدرت صوتی خود، الحان را براساس معانی آیات پیش می‌برد.
«حسین علمی» از مدرسان و کارشناسان فنون قرائت قرآن کریم، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در راستای تحلیل تلاوت‌های استاد «محمد رفعت» قاری بنام مصری، گفت: برخی بر این عقیده هستند که رفعت، پایه‌گذار سبک نوین قرائت در سطح جهان است که البته در این زمینه، اختلاف قول و نظر وجود دارد، ایشان در زمانی زندگی می‌کردند که موقعیت‌های فعلی برای قاری قرآن، مقام و منزلتی وجود نداشت و دستگاههای صوتی و ضبط صدا استفاده نمی‌شد و نیز مصر کشوری مطرح در سطح جهان به حساب نمی‌آمد و مستعمره انگلیس و در برهه‌ای، تحت نظر دولت عثمانی اداره می‌شد.
وی با اشاره به این‌که قضاوت در آثار قرائی چون رفعت به دلیل این‌که از وی تلاوت‌هایی با صدا و کیفیت مناسب کمتر در دسترس است، کاری مشکل خواهد بود، افزود: ایشان پایه‌گذار استفاده از بسیاری از الحان و ورود دستگاههای موسیقی به تلاوت قرآن هستند و به نوعی همین هفت مقام معروف قرآنی، توسط ایشان، اما در حدی مقدماتی وارد شد، ولی توسعه امروزی را نداشت.
| علمی: |
| تلاوت‌های شعیشع، مصطفی اسماعیل و «احمد شبیب» به وضوح اثر تلاوت‌های رفعت نمایان است و گاهی تلاوت‌هایشان را به طور عمد به صدای مرحوم رفعت نزدیک می‌کردند |
علمی عنوان کرد: موسیقی‌دان‌های بزرگی بعد‌ها در مصر چون «ریاض سنباطی» و بعد‌ها قاریانی چون «مصطفی اسماعیل» و «ابوالعینین شعیشع» و دیگرانی بودند که قدم در این مسیر گذاشته و تلاوت قرآن را ارتقاء بخشیدند، استاد رفعت در زمانی حیات داشت که کمتر از دستگاههای کیفیت‌بخشی به صدا و ضبط و ثبت آن استفاده می‌شد و ایشان به اصطلاح در غربت تلاوت می‌کرد و رشد رفعت به دلیل اتکاء به قدرت خودش بود، اما در حال حاضر تلاوت قاریان، متکی به خیلی موارد است و فقط از یک چهارم ظرفیت وجودی خود بهره می‌گیرند.
وی رسیدن به این مطلب که رفعت از قراء قبل از خود تقلید داشته یا خیر را منوط به شنیدن تلاوت‌های سایر قراء قبل از وی دانست و گفت: به طور مثال، اگر از تلاوت‌های «احمد ندا» اثری باقی‌مانده بود، می‌توانستیم در مورد آن قضاوت کنیم، اما چنین نیست، در هر صورت در ابتدای تحولات در بخش قرائت قرآن نفرات اول و متقدمان، زحمات بیشتری را متحمل شده‌اند، اما طی این سال‌ها، پیشرفت‌های زیادی ایجاد شده است.
این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: طبیعی است که قدرت صوتی ایشان، بسیار قوی بوده است؛ چون اگر قدرت صوتی بالایی نداشت، رشدی نمی‌کرد، آن زمان دستگاهی برای یاری صوت موجود نبود و باید بدون استفاده از میکروفن، صدای خود را به جمعیت حاضر در مجلس قرائت قرآن می‌رساند.
وی افزود: وی تأثیرات فراوانی بر روی تلاوت‌های قاریان بعد از خود داشت؛ در تلاوت‌های شعیشع، مصطفی اسماعیل و احمد شبیب به وضوح این اثر نمایان است و گاهی تلاوت‌هایشان را به طور عمد به صدای رفعت نزدیک می‌کردند، البته به این نکته نیز باید توجه داشت که تحریرها و کارهای هنری محمد رفعت، بدون قید و بند‌هایی است که در حال حاضر در فنون قرائت قرآن وجود دارد.
این کارشناس قرآنی ادامه داد: وی به این‌که همانند امروزی‌ها برای شروع تلاوت با کدام مقام آغاز‌گر باشد و با کدام تلاوت ادامه دهد و چگونه فرود آید، مقید نبود و بیشتر مقام‌هایی که بر می‌گزید بر اساس اقتضاء آن آیه و معانی‌اش بود و اگر فکر می‌کرد که این نغمه برای اجرای این آیه و با این شرایط صوتی مناسب است، به اجرا می‌گذاشت.
علمی در پایان، برگزیدن بهترین تلاوت یک قاری را امری سلیقه‌ای بر‌شمرد و اظهار کرد: از نظر من، تلاوت سوره مبارکه کهف استاد محمد رفعت؛ چون دارای نکاتی دلنشین از نظر صوتی، لحنی، محتوایی و آموزشی است، می‌توانم بهترین تلاوت وی بنامم.