نکته ای از کارگاه تخصصی هنر تلاوت ۱۳۹۷/۶/۹

 ( مد متصل و منفصل )

در کتاب النشر فی قرائات العشر نوشته علامه محمد ابن جزری و در قسمت باب المد و القصر در مورد مد منفصل آمده است که قاریان در کشش مد منفصل مختلف هستند و افرادی که تحقیق می خوانند مد منفصل را به ۴ الف مد می دهند. همچنین در مورد مراتب مد منفصل، مراتب مختلفی ذکر شده است که در مرتبه چهارم از مراتب کشش مد منفصل آمده است در قرائت عاصم به طریق ۴ الف، مد منفصل خوانده می شود. همچنین روایت حفص از طریق عمروا بن صباح، مد منفصل به توسط (۴ الف) خوانده    می شود. همچنین میزان کشش مد منفصل از طریق طیبه النشر به صورت اختیاری و به سه شکل قصر، توسط و فوق توسط (کمتر از طول) خوانده  می شود که به ترتیب عبارتند از ۲، ۴ و ۵ حرکت (الف). همچنین میزان مد متصل نیز به دو شکل ۴ و ۵ الف، می باشد.

در کتاب التیسیر فی قرائات السبع نوشته ابوعمروا دانی آمده است که قاریان در کشش مد منفصل، آن را طول (مد) می دهند و عاصم نیز مد منفصل را به طول خوانده است.

در کتاب شرح شاطبیه آمده است، مد منفصل به دوگونه مد و قصر خوانده می شود و مقدار مد منفصل و متصل به توسط و طول است و در قرائت عاصم، مد منفصل کمتر از طول خوانده شده است.

علت کشش کمتر مد منفصل نسبت به مد متصل آن است که مد منفصل به جهت قرارگیری سبب مد در کلمه بعد، نسبت به مد متصل، مد ضعیف تری محسوب می شود فلذا باید کمتر از مد متصل کشیده شود و بهتر است قاریان در صورت کشش مد متصل به طول، میزان کشش مد منفصل را کمتر از متصل آورند اما قاعده و اصل بر کشش مد است و قریب به اتفاق راویان نیز  کشش مد منفصل آورده اند. علت توزان مد منفصل و متصل در کشش ۴ الف در کل تلاوت به این جهت است که اولاً قاری در توزان مد دچار خلل و فراموش و کاستی نشود و از طرفی کشش مد منفصل نیز به حد مد متصل نرسد.

عنوان مد واجب نام دیگر مد متصل و مد مستحب نیز نام دیگر مد منفصل می باشد. یکی از موارد اختلاف روایات میان قراء، مسئله سبب مد است که علت نامگذاری مدود نیز بر این اساس صورت گرفته است. برای مثال مدی که به واسطه وقف اسکان بوجود می آید را مدسکون عارضی می گویند مانند وقف بر عبارت مالک یوم الدین. و یا مدی که دارای سبب تشدید باشد را مد لازم می نامند.

🔶 مطرح شده در کارگاه هنر تلاوت روز چهارشنبه مورخ ۱۳۹۷/۶/۹
✏️ محمدکاکاوند